Erlend ungmenni í versnandi stöðu

Nýjar rannsóknir Vörðu – rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins sýna að staða erlendra ungmenna utan vinnumarkaðar og skóla hefur versnað nokkuð á síðustu árum.

Niðurstöður rannsóknanna tveggja voru kynntar á netfundi Vörðu fyrr í dag. Þar kom fram að undanfarna áratugi hefur dregið úr atvinnuþátttöku ungmenna víðast hvar í aðildarríkjum OECD. Samhliða því hefur orðið fjölgun í hópi ungmenna sem stunda hvorki nám né atvinnu og gildir það sama á Íslandi.

Við greiningu á gögnum frá Hagstofu Íslands kom í ljós að þótt þróun á fjölda í hópi ungmenna sem hvorki stunda nám né atvinnu virðist vera nátengd stöðunni á vinnumarkaði. Ákveðnir bakgrunnsþættir skipta miklu máli varðandi virkni ungmenna, til dæmis kyn, aldur, menntunarstig, félags- og efnahagsleg staða foreldra og fjölskyldugerð. Þessir þættir hafa nokkurt forspárgildi um virkni ungmenna og hvort þau tilheyra þessum hópi sem hvorki stundar nám né vinnu eða ekki.

Til dæmis er hlutfall ungra einstæðra foreldra og barna á heimilum einstæðra foreldra í þessum hópi töluvert hærra en hjá öðrum hópum. Að sama skapi eru karlar lítillega útsettari gagnvart því að lenda í hópnum en konur. Með öðrum orðum gilda ákveðnar almennar tilhneigingar um ungmenni út frá lýðfræðilegum bakgrunni þeirra og sterk félags- og efnahagsleg staða ungmennis virðist veita ákveðna vernd gagnvart því að lenda í hópi ungmenna sem hvorki stunda nám né vinnu.

Niðurstöðurnar sýna einnig að tækifæri, aðstæður og forsendur ungmenna á Íslandi mjög breytilegar eftir uppruna, ungmennum með erlendan bakgrunn almennt í óhag. Þannig er umfang ungmenna sem ekki eru í skóla eða vinnu töluvert meira í hópi ungmenna með erlendan bakgrunn en meðal innfæddra. Að sama skapi sýna niðurstöður að áhrifa- og áhættuþættir í tengslum við að vera hvorki í vinnu né skóla hafa dramatískari afleiðingar fyrir ungmenni af erlendum uppruna en innfædd. Þrátt fyrir þessa almennu tilhneigingu eru ungmenni með erlendan bakgrunn ekki einsleitur hópur og aðstæður þeirra mjög breytilegar þegar hópurinn er skoðaður eftir ítarlegum upprunaskilgreiningum.

Hindranir fyrir ungar erlendar konur
Í rýnihóparannsókn þar sem rætt var við ungar konur af erlendum uppruna sem voru eða höfðu verið í hópi ungmenna sem hvorki eru í vinnu né skóla kom í ljós að þær bjuggu við margþættar hindranir í íslensku samfélagi í gegnum kerfisbundna aðgangsstýringu og útilokun.

Tvær tegundir hindrana voru þar mest áberandi. Í fyrsta lagi samfélagslegar hindranir sem tengjast viðhorfi og viðmóti Íslendinga í garð innflytjenda sem konurnar upplifa sem bæði niðurlægjandi og útilokandi. Í öðru lagi stofnanabundnar hindranir sem virðast aftra konunum meira en körlum frá ríkri samfélagslegri þátttöku. Birtingarmyndir þessara hindrana eru sömuleiðis fjölþættar og tengjast vinnumarkaði, menntakerfi og aðgengi að öðrum gæðum samfélagsins í gegnum kröfu um íslenskukunnáttu og svo fjárhagslegar hindranir. Krafan um íslenskukunnáttu er sömuleiðis rauður þráður í öllum frásögnum þeirra og tengist samfélagslegum og stofnanabundnum hindrunum órjúfanlegum böndum.

Skýrslur með niðurstöðum rannsóknanna tveggja eru aðgengilegar á vef Vörðu.