Fjölmenning og jafnrétti í víðum skilningi

Dr. Hallfríður Þórarinsdóttir hélt fróðlegt erindi hjá trúnaðarmannaráði Sameykis í dag sem hún nefnir Margmenning á vinnustað - Áskoranir og úrlausnir. Þar greindi hún raunveruleikann um jafnrétti, jafnræði og réttlæti í samfélaginu óháð kyni, hörundslitar og stöðu út frá því þegar fólk hefur samræður á vinnustað og út í samfélaginu. Hún lýsti því viðhorfi að ekki allir njóti þess að hafa umhyggju fyrir fólki án tillits til aðskilnaðar vegna menningarlegs bakgrunns, kynþáttar, kyngerfis, aldri eða fötlun. Hún benti á að við erum öll eitt mannkyn. Menning mótar fólk í samfélaginu og viðhorf til þessara þátta, sem hér á undan er talið upp, verður þá gjarnan lýsandi fyrir það. Tók hún dæmi um sig sjálfa hve ólík viðbrögð eru í samfélaginu við þeim ásetningi sem hver og einn setur sér í lífinu en menning samfélagsins getur ráðið viðbrögðum við ásetningi einstaklinganna. „Ég sagði við móður mína þegar ég var unglingur að ég ætlaði að verða skurðlæknir. Mamma svaraði; „Hvað ertu að segja, þú getur ekki orðið skurðlæknir!“ Og áfram úrskýrði Hallfríður hvernig fólk getur brugðist við á annan hátt þegar önnur móðir, í öðru húsi hvatti sína dóttur til þess að verða skurðlæknir þegar hún sagði móður sinni frá óskum sínum. Fólk bregst við eftir því í hvaða menningu það lifir í.

Jaðarsettir hópar
Hún segir að ekki gangi upp að jaðarsetja fólk og um leið krefjast jafnréttis. Dæmi um það er að greiða ekki jöfn laun eftir kynjum eða að útiloka fólk ef það ber útlent nafn. Ekki skal í jafnréttissamfélagi byggja rétt fólks eftir kyni, þjóðerni, fötlun osv.frv. Það er mismunun. Fólk veit að jaðarsettir hópar þurfa að berjast til að öðlast sjálfsagt jafnrétti og viðurkenningu innan samfélaga.

Á Íslandi árum áður þótti eftirsóknarvert að allir væru steyptir í sama farið. Allir töluðu eins, klæddu sig eins, og trúðu eins. Aðrar raddir innan samfélagsins sem þóttu ólíkar voru taldar marklausar og þær raddir voru jaðarsettar. Enn sem komið er er rödd innflytjenda frekar lágstemmd þó margt hafi breyst til batnaðar. Innflytjendum hefur fjölgað á Íslandi í kjölfar efnahagsþennslunnar, árið 2005 voru þeir 9700, en 2021 voru þeir tæplega 38000. Það sem gerist við svona skarpa fjölgun innflytjenda eru erfiðleikar þeirra til að aðlagast vegna árekstra í samskiptum og fleiri félagslegra þátta og menningu. „Segja má að þróun samfélagsins til góðs komi vegna baráttu jarðarsettra hópa við að koma á breytingum og fjölbreyttni og þannig brjóta upp einsleitnina. Margbreytileikinn eykur vellíðan og jafnrétti í hverju samfélagi,“ sagði Hallfríður.

Að vera tekin/n inn í hópinn
Dr. Hallfríður spurði hvort til væri kerfi inni á vinnustöðunum sem tekur á margbreytileika og margmenningu.
„Erum við að bregðast við því sem gerist þegar það gerist eða erum við með viðbragðskerfi sem er vel skilgreint sem virkar og er í virkni?,“ spurði hún. Þá ræddi hún um lagskipta vinnustaði, hvort fólk sem sinnir ræstingu sé inni í vinnuhópnum eða utan hans. Einnig vakti hún athygli á því að vinnustaðir þurfa að bregðast við og að stofnanir virkji margbreytileikastjórnun á vinnustaðnum og taki fólk sem er jaðarsett inn í hópinn og spyrji sig hver sé staðan á þessum málum hjá sér.