Eldri launakannanir

Grunnlaun / heildarlaun

Heildarlaun hækka um rúm 9% milli ára
Spurt var um laun fyrir janúarmánuð – laun greidd í byrjun febrúar 2018. Heildarlaun SFR félaga voru tæpar 541 þúsund krónur, sé miðað við fullt starf. Þetta eru tæpum 46 þúsund krónum hærri heildarlaun en fyrir ári og hækkun um rúm 9%. Fyrir ári hækkuðu launin um rúm 8%. Myndin að neðan sýnir launaþróun síðustu ára, skv. könnununum. Laun karla hækkuðu um tæpar 50 þúsund krónur (tæp 9%) og laun kvenna hækkuðu um rúmar 43 þúsund krónur (rúm 9%).

Heildarlaun karla og kvenna miðað við 100% starf

Myndin sýnir laun karla og kvenna og hækkun launa miðað við 100% starf.
Laun þeirra sem eru í 70-99% starfi uppreiknuð miðað við 100% starf.

Allar launatöflur á pdf formi má nálgast hér.

 
Grunnlaun/dagvinnulaun hækka um rúm 9%
Grunnlaun SFR félaga í fullu starfi hækkuðu um rúm 38 þúsund krónur milli ára, en hækkunin var tæplega 34 þúsund krónur fyrir ári. Þetta er rúmlega 9% hækkun, en launin hækkuðu einnig um 9% fyrir ári. Meðaltal grunnlauna í könnuninni nú voru tæpar 457 þúsund, en 419 þúsund fyrir ári. Þá er miðað við fullt starf. Karlar fengu tæplega 479 þúsund í grunnlaun og hækkuðu um rúmlega 39 þúsund (tæp 9%) og konur fengu tæp 447 þúsund og hækkuðu um tæplega 38 þúsund (rúm 9%).

Heildarlaun starfsstétta hækka um 3 til 11%
Eins og áður sagði, hækka grunnlaun og heildarlaun um rúm 9% milli ára, en hækkun ólíkra starfsstétta er mismunandi. Heildarlaun þeirra sem eru í „öðrum störfum“ hækka mest, eða um 11%. Minnst hækka heildarlaun „sölu- og afgreiðslufólks“ eða um 3%, en grunnlaun þeirra hækka um 11%, jafnmikið og grunnlaun sérfræðinga sem einnig hækka um 11%. Minnst hækka grunnlaun stjórnenda, eða um 7%.

Breytingar á grunnlaunum og heildarlaunum milli ára

* Laun fólks í 70-99% starfshlutfalli eru uppreiknuð miðað við 100% starf

 
Hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og kyni
Ef skoðaðar eru breytingar frá síðasta ári má sjá að laun kvenna og karla hækka álíka mikið. Þetta er þó aðeins mismunandi milli starfafl okka, eins og sjá má í töfl unni fyrir neðan.

Aukagreiðslur og hlunnindi

Átta af tíu fá aukagreiðslur
Þegar spurt er hvað sé innifalið í heildarlaunum nefna 79% einhverjar greiðslur, en hlutfallið var 81% í fyrra. Hlutfallið er lægra ef miðað er við það sem hæst var árin 2007 og 2008 þegar 85% fengu einhverjar aukagreiðslur. Um 39% fá greiddar yfirvinnugreiðslur skv. unnum yfirvinnutímum. Hæst var hlutfallið 53% árið 2007, en lækkaði hratt eftir hrun og hefur haldist á bilinu 36-40% síðan.

Um 24% fengu greidda „óunna“ yfirvinnu en hlutfallið var tæp 26% í fyrra. Lægst var hlutfallið 17% árið 2007. Um fjórðungur fékk greitt vaktaálag og um fimmtungur fengu greidd fæðishlunnindi. Líkt og í fyrri könnunum fá færri konur aukagreiðslur en karlar. Ríflega fjórðungur kvenna fá engar aukagreiðslur en aðeins 10% karla sem er svipuð niðurstaða og undanfarin ár.

Aukagreiðslur eftir kyni

 Sex af hverjum tíu fá hlunnindi
Með „hlunnindum“ er hér átt við ýmiskonar styrki eða greiddan kostnað eða þar sem vinnustaðurinn leggur starfsmanninum til tæki eða tól sem hann getur bæði nýtt í eigin þágu sem og í þágu vinnustaðarins. Ekki eru alltaf skýr mörk á milli þess hvort fyrirtæki bæti starfsmanni upp kostnað eða hvort um hlunnindi sé að ræða, þó hér sé valin sú leið að nefna þetta „hlunnindi“.

Ríflega sex af tíu fá einhverskonar hlunnindi. Tæplega sex af hverjum tíu konum fá hlunnindi, en tæplega sjö af hverjum tíu körlum.

Fær hlunnindi eftir kyni – hlutfall kvenna og karla sem fá „hlunnindi“

Vinnutími og álag

Vinnutími breytist lítið
Vinnutími fólks í fullu starfi á viku helst því sem næst óbreyttur milli mælinga og hefur nú verið á milli 42 og 43 vinnustundir níu mælingar í röð. Vinnutími karla er að meðaltali 45 stundir og kvenna ríflega 41 stund.

Vinnutími á viku í janúar hjá körlum og konum - meðalvinnuvika í klst. hjá körlum og konum

Hlutfall karla og kvenna í fullu starfi breytist einnig lítið. Um 90% karla eru í fullu starfi og hefur verið svipað síðustu ár. Hlutfall kvenna í fullu starfi er 70% og hefur það hlutfall einnig verið svipað síðustu ár.

Álag mikið en fáa langar ekki í vinnuna næsta dag
Tæplega fjórir af hverjum tíu telja vinnuálag sitt of mikið (alltof mikið eða heldur of mikið) og er það svipað hlutfall og undanfarin ár. Flestir telja álagið hæfilegt eða rúm 59% og er það heldur hærra hlutfall en verið hefur og er það ánægjulegt. Tilfinning margra er þó sú að álag sé vaxandi og hefur það líka verið endurtekið mynstur í niðurstöðum launakannana SFR síðustu árin. Ríflega helmingur svaranda svarar því að jafnaði til að álag hafi aukist.

Vinnuálag


Myndin sýnir hlutfall sem telur vinnuálag vera of mikið, hæfilegt og of lítið. Spurt var „Er vinnuálag þitt of mikið, hæfilegt eða of lítið?“ og var svarkvarðinn „Alltof lítið,“ „Heldur of lítið,“ „Hæfilegt,“ „Heldur of mikið,“ „Alltof mikið.“ – Hlutfall þeirra sem telja álag allt of mikið eða heldur of mikið er tekið saman undir „Of mikið“ og hlutfall þeirra sem telja álag alltof lítið eða heldur of lítið er tekið saman undir „Of lítið.“ 

Tæpur fimmtungur á erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna þegar heim er komið, en meirihluti eða um 65% segist sjaldan verða fyrir því. Karlar eiga erfiðara með að hætta að hugsa um vinnuna en konur og það á einnig við um „stjórnendur,“ „sérfræðinga“ og „sérhæft starfsfólk og tækna“ í meira mæli en aðrar stéttir.

Ríflega einn af hverjum tíu segist oft hafa áhyggjur af því að upp komi vandamál í vinnunni sem viðkomandi geti ekki leyst og rúm 12% segjast oft ekki langa í vinnuna næsta dag.

Rúmlega einn af hverjum fjórum svarendum segist vera svo þreyttur eftir að heim sé komið að þeir eigi erfitt með að gera nokkurn skapaðan hlut. Síðustu fjögur ár hefur rúmur fjórðungur sagst vera örmagna eftir vinnudaginn, en um fimmtungur sagðist örmagna eftir vinnudaginn árin 2012 og 2013. Konur eru oftar örmagna en karlar og ungt fólk frekar en eldra fólk. Þá er það algengara í heilbrigðisþjónustu, félagsþjónustu og í löggæslu, dómstólum og fangelsum.

Fjórðungur er örmagna eftir vinnudaginn


Myndin sýnir hlutfall sem segist „oft“ vera svo þreytt(ur) að þeir eigi erfitt með að gera nokkurn skapaðan eftir að vinnudegi lýkur. Spurt var „Kemur það oft eða sjaldan fyrir eftir að vinnudegi lýkur að þú sért svo þreytt(ur) að þú eigir erfitt með að gera nokkurn skapaðan hlut? Svarkvarðinn er „Mj

Grunnlaun / heildarlaun

Heildarlaun hækka um rúm 9% milli ára
Spurt var um laun fyrir janúarmánuð – laun greidd í byrjun febrúar 2018. Heildarlaun SFR félaga voru tæpar 541 þúsund krónur, sé miðað við fullt starf. Þetta eru tæpum 46 þúsund krónum hærri heildarlaun en fyrir ári og hækkun um rúm 9%. Fyrir ári hækkuðu launin um rúm 8%. Myndin að neðan sýnir launaþróun síðustu ára, skv. könnununum. Laun karla hækkuðu um tæpar 50 þúsund krónur (tæp 9%) og laun kvenna hækkuðu um rúmar 43 þúsund krónur (rúm 9%).

Heildarlaun karla og kvenna miðað við 100% starf

Myndin sýnir laun karla og kvenna og hækkun launa miðað við 100% starf.
Laun þeirra sem eru í 70-99% starfi uppreiknuð miðað við 100% starf.

Allar launatöflur á pdf formi má nálgast hér.

 
Grunnlaun/dagvinnulaun hækka um rúm 9%
Grunnlaun SFR félaga í fullu starfi hækkuðu um rúm 38 þúsund krónur milli ára, en hækkunin var tæplega 34 þúsund krónur fyrir ári. Þetta er rúmlega 9% hækkun, en launin hækkuðu einnig um 9% fyrir ári. Meðaltal grunnlauna í könnuninni nú voru tæpar 457 þúsund, en 419 þúsund fyrir ári. Þá er miðað við fullt starf. Karlar fengu tæplega 479 þúsund í grunnlaun og hækkuðu um rúmlega 39 þúsund (tæp 9%) og konur fengu tæp 447 þúsund og hækkuðu um tæplega 38 þúsund (rúm 9%).

Heildarlaun starfsstétta hækka um 3 til 11%
Eins og áður sagði, hækka grunnlaun og heildarlaun um rúm 9% milli ára, en hækkun ólíkra starfsstétta er mismunandi. Heildarlaun þeirra sem eru í „öðrum störfum“ hækka mest, eða um 11%. Minnst hækka heildarlaun „sölu- og afgreiðslufólks“ eða um 3%, en grunnlaun þeirra hækka um 11%, jafnmikið og grunnlaun sérfræðinga sem einnig hækka um 11%. Minnst hækka grunnlaun stjórnenda, eða um 7%.

Breytingar á grunnlaunum og heildarlaunum milli ára

* Laun fólks í 70-99% starfshlutfalli eru uppreiknuð miðað við 100% starf

 
Hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og kyni
Ef skoðaðar eru breytingar frá síðasta ári má sjá að laun kvenna og karla hækka álíka mikið. Þetta er þó aðeins mismunandi milli starfafl okka, eins og sjá má í töfl unni fyrir neðan.

Aukagreiðslur og hlunnindi

Átta af tíu fá aukagreiðslur
Þegar spurt er hvað sé innifalið í heildarlaunum nefna 79% einhverjar greiðslur, en hlutfallið var 81% í fyrra. Hlutfallið er lægra ef miðað er við það sem hæst var árin 2007 og 2008 þegar 85% fengu einhverjar aukagreiðslur. Um 39% fá greiddar yfirvinnugreiðslur skv. unnum yfirvinnutímum. Hæst var hlutfallið 53% árið 2007, en lækkaði hratt eftir hrun og hefur haldist á bilinu 36-40% síðan.

Um 24% fengu greidda „óunna“ yfirvinnu en hlutfallið var tæp 26% í fyrra. Lægst var hlutfallið 17% árið 2007. Um fjórðungur fékk greitt vaktaálag og um fimmtungur fengu greidd fæðishlunnindi. Líkt og í fyrri könnunum fá færri konur aukagreiðslur en karlar. Ríflega fjórðungur kvenna fá engar aukagreiðslur en aðeins 10% karla sem er svipuð niðurstaða og undanfarin ár.

Aukagreiðslur eftir kyni

 Sex af hverjum tíu fá hlunnindi
Með „hlunnindum“ er hér átt við ýmiskonar styrki eða greiddan kostnað eða þar sem vinnustaðurinn leggur starfsmanninum til tæki eða tól sem hann getur bæði nýtt í eigin þágu sem og í þágu vinnustaðarins. Ekki eru alltaf skýr mörk á milli þess hvort fyrirtæki bæti starfsmanni upp kostnað eða hvort um hlunnindi sé að ræða, þó hér sé valin sú leið að nefna þetta „hlunnindi“.

Ríflega sex af tíu fá einhverskonar hlunnindi. Tæplega sex af hverjum tíu konum fá hlunnindi, en tæplega sjö af hverjum tíu körlum.

Fær hlunnindi eftir kyni – hlutfall kvenna og karla sem fá „hlunnindi“

Vinnutími og álag

Vinnutími breytist lítið
Vinnutími fólks í fullu starfi á viku helst því sem næst óbreyttur milli mælinga og hefur nú verið á milli 42 og 43 vinnustundir níu mælingar í röð. Vinnutími karla er að meðaltali 45 stundir og kvenna ríflega 41 stund.

Vinnutími á viku í janúar hjá körlum og konum - meðalvinnuvika í klst. hjá körlum og konum

Hlutfall karla og kvenna í fullu starfi breytist einnig lítið. Um 90% karla eru í fullu starfi og hefur verið svipað síðustu ár. Hlutfall kvenna í fullu starfi er 70% og hefur það hlutfall einnig verið svipað síðustu ár.

Álag mikið en fáa langar ekki í vinnuna næsta dag
Tæplega fjórir af hverjum tíu telja vinnuálag sitt of mikið (alltof mikið eða heldur of mikið) og er það svipað hlutfall og undanfarin ár. Flestir telja álagið hæfilegt eða rúm 59% og er það heldur hærra hlutfall en verið hefur og er það ánægjulegt. Tilfinning margra er þó sú að álag sé vaxandi og hefur það líka verið endurtekið mynstur í niðurstöðum launakannana SFR síðustu árin. Ríflega helmingur svaranda svarar því að jafnaði til að álag hafi aukist.

Vinnuálag


Myndin sýnir hlutfall sem telur vinnuálag vera of mikið, hæfilegt og of lítið. Spurt var „Er vinnuálag þitt of mikið, hæfilegt eða of lítið?“ og var svarkvarðinn „Alltof lítið,“ „Heldur of lítið,“ „Hæfilegt,“ „Heldur of mikið,“ „Alltof mikið.“ – Hlutfall þeirra sem telja álag allt of mikið eða heldur of mikið er tekið saman undir „Of mikið“ og hlutfall þeirra sem telja álag alltof lítið eða heldur of lítið er tekið saman undir „Of lítið.“ 

Tæpur fimmtungur á erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna þegar heim er komið, en meirihluti eða um 65% segist sjaldan verða fyrir því. Karlar eiga erfiðara með að hætta að hugsa um vinnuna en konur og það á einnig við um „stjórnendur,“ „sérfræðinga“ og „sérhæft starfsfólk og tækna“ í meira mæli en aðrar stéttir.

Ríflega einn af hverjum tíu segist oft hafa áhyggjur af því að upp komi vandamál í vinnunni sem viðkomandi geti ekki leyst og rúm 12% segjast oft ekki langa í vinnuna næsta dag.

Rúmlega einn af hverjum fjórum svarendum segist vera svo þreyttur eftir að heim sé komið að þeir eigi erfitt með að gera nokkurn skapaðan hlut. Síðustu fjögur ár hefur rúmur fjórðungur sagst vera örmagna eftir vinnudaginn, en um fimmtungur sagðist örmagna eftir vinnudaginn árin 2012 og 2013. Konur eru oftar örmagna en karlar og ungt fólk frekar en eldra fólk. Þá er það algengara í heilbrigðisþjónustu, félagsþjónustu og í löggæslu, dómstólum og fangelsum.

Fjórðungur er örmagna eftir vinnudaginn


Myndin sýnir hlutfall sem segist „oft“ vera svo þreytt(ur) að þeir eigi erfitt með að gera nokkurn skapaðan eftir að vinnudegi lýkur. Spurt var „Kemur það oft eða sjaldan fyrir eftir að vinnudegi lýkur að þú sért svo þreytt(ur) að þú eigir erfitt með að gera nokkurn skapaðan hlut? Svarkvarðinn er „Mjög oft,“ „Frekar oft,“ „Hvorki oft né sjaldan,“ „Frekar sjaldan,“ „Mjög sjaldan.“ – Hlutfall þeirra sem segja „mjög oft“ og „frekar oft“ er tekið saman undir „Oft.“

Launamunur kynjanna

Heildarlaun karla hærri en kvenna í öllum starfsstéttum
Þegar launasamsetning fólks í fullu starfi er skoðuð má sjá að konur hafa 94% af grunnlaunum karla (var 93% fyrir ári) en 81% af heildarlaunum karla (var 79% fyrir ári). Vinnutími karla er tæpum fjórum stundum lengri en kvenna á viku, sem gera rúma 16 tíma á mánuði. Aukagreiðslur til kvenna eru lægri en til karla, sem að hluta til skýrist af skemmri vinnutíma, sérstaklega yfirvinnugreiðslur, en einnig óunnin yfirvinna og aðrar greiðslur.

Ef samsetning launa er skoðuð eftir starfsstéttum og kyni, má sjá að karlar fá hærri heildarlaun en konur í öllum starfstéttum. Mun minni munur er á grunnlaunum karla og kvenna en heildarlaunum. Grunnlaun karla og kvenna eru oft svipuð og grunnlaun kvenna hærri en karla í „sölu-/afgreiðslustörfum.“ Á myndinni sést að launamunur karla og kvenna í fullu starfi verður fyrst og fremst til vegna aukagreiðslna sem karlar fá umfram konur, sem að hluta til skýrist af lengri vinnutíma þeirra, eins og áður sagði.

Launasamsetning eftir starfsstétt og kyni

Launamunur kynjanna

Heildarlaun karla hærri en kvenna í öllum starfsstéttum
Þegar launasamsetning fólks í fullu starfi er skoðuð má sjá að konur hafa 94% af grunnlaunum karla (var 93% fyrir ári) en 81% af heildarlaunum karla (var 79% fyrir ári). Vinnutími karla er tæpum fjórum stundum lengri en kvenna á viku, sem gera rúma 16 tíma á mánuði. Aukagreiðslur til kvenna eru lægri en til karla, sem að hluta til skýrist af skemmri vinnutíma, sérstaklega yfirvinnugreiðslur, en einnig óunnin yfirvinna og aðrar greiðslur.

Ef samsetning launa er skoðuð eftir starfsstéttum og kyni, má sjá að karlar fá hærri heildarlaun en konur í öllum starfstéttum. Mun minni munur er á grunnlaunum karla og kvenna en heildarlaunum. Grunnlaun karla og kvenna eru oft svipuð og grunnlaun kvenna hærri en karla í „sölu-/afgreiðslustörfum.“ Á myndinni sést að launamunur karla og kvenna í fullu starfi verður fyrst og fremst til vegna aukagreiðslna sem karlar fá umfram konur, sem að hluta til skýrist af lengri vinnutíma þeirra, eins og áður sagði.

Launasamsetning eftir starfsstétt og kyni

Grunnlaun / heildarlaun

Grunnlaun/dagvinnulaun hækka um tæp 9%
Grunnlaun SFR félaga í fullu starfi hækkuðu um tæplega 34 þúsund krónur milli ára, en hækkunin var tæplega 35 þúsund krónur fyrir ári. Þetta er tæplega 9% hækkun, en launin hækkuðu um 10% fyrir ári. Meðaltal grunnlauna í könnuninni nú voru tæpar 419 þúsund, en 385 þúsund fyrir ári. Þá er miðað við fullt starf. Karlar fengu tæplega 440 þúsund í grunnlaun og hækkuðu um tæpar 37 þúsund (rúm 9%) og konur fengu tæp 410 þúsund og hækkuðu um rúmlega 33 þúsund (tæp 9%).

Heildarlaun hækka um rúm 8%
Spurt var um laun fyrir janúarmánuð greidd þann 1. febrúar 2017. Heildarlaun SFR félaga voru tæpar 496 þúsund krónur, miðað við fullt starf. Þetta er rúmum 37 þúsund kr. hærri heildarlaun en fyrir ári og hækkun um rúm 8%. Í fyrra hækkuðu launin um tæpar 38 þúsund krónur, eða 9%. Á myndinni hér fyrir neðan má sjá launaþróun síðustu ára, skv. könnununum. Laun karla hækkuðu um tæpar 45 þúsund krónur (8,4%) og laun kvenna hækkuðu um rúmar 37 þúsund kr. (8,8%). Myndin sýnir laun karla og kvenna og hækkun launa miðað við 100% starf.

Mynd 1. Heildarlaun karla og kvenna miðað við 100% starf (laun fólks í 70-99% starfi eru uppreiknuð miðað við 100% starf

Heildarlaun starfsstétta hækka um 6 til 15%
Eins og áður sagði, hækka grunnlaun og heildarlaun um 8-9% milli ára, en hækkun ólíkra starfsstétta er mismunandi.
Grunnlaun „stjórnenda“ og „sérhæfðs starfsfólks og tækna“ hækka mest eða um 12%. Ekki mældist hækkun hjá „sérfræðingum,“ en laun sérfræðinga hækkuðu einna mest milli áranna 2015 og 2016, eða um 14%. Heildarlaun „sölu- og afgreiðslufólks“ hækka mest eða um 15%. „Stjórnendur“ hækkuðu næst mest eða um 11%. Heildarlaun annarra starfsstétta hækkuðu álíka mikið eða um 6-8%.

Tafla 1. Breytingar á grunnlaunum og heildarlaunum milli ára (starfsfólk í 70-99% starfshlutfalli eru uppreiknuð miðað við 100% starf)

Hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og kyni
Í töflunni hér að neðan má sjá hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og heildarhækkunina frá 2012. Eins og sjá má hafa laun sérhæfðs starfsfólks og tækna hækkað mest frá 2012. Þetta eru starfsstéttir eins og kerfisfræðingar, lyfjatæknar, félagsliðar, eftirlitsfulltrúar, fangaverðir, sjúkraliðar og rannsóknarmenn. Karlar eru meirihluti í þessum yfirflokki og eru heildarlaun karla rúm 606 þúsund og kvenna tæpar 454 þúsund.

Tafla 2 . Hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og árum (fólk í 100% starfi – uppreiknuð laun)

Ef skoðaðar eru breytingar frá síðasta ári má sjá að laun kvenna og karla hækka álíka mikið, karlar hækka um rúmlega 8% og konur um tæplega 9% eins og áður hefur komið fram. Þetta er þó aðeins mismunandi milli starfaflokka. Þegar starfsstéttirnar „stjórnunarstörf,“ „sérhæft starfsfólk og tæknar“ og „skrifstofustörf“ eru skoðuð hækka karlar og konur álíka mikið í launum. Í flokknum „sérfræðingar með háskólamenntun“ hækka konur aftur á móti meira en karlar, eða um 11% á meðan karlar hækka um 2%.  Hópurinn „sölu-/afgreiðslustörf“ er lítill og í þessum starfahópi eru því nokkrar sveiflur í launum milli ára. Hópurinn „Skrifstofustörf í afgreiðslu“ er enn minni og því ekki hægt að aðgreina niðurstöður kynjanna þar.

Tafla 3. Hækkun heildarlauna 2016-2017 eftir starfsstéttum og kyni (fólk í 100% starfi – uppreiknuð laun)

Aukagreiðslur og hlunnindi

Átta af tíu fá aukagreiðslur
Þegar spurt er hvað sé innifalið í heildarlaunum nefna 81% einhverjar greiðslur. Hlutfallið lækkar aðeins miðað við það sem hæst var árin 2007 og 2008 þegar 85% fengu einhverjar aukagreiðslur. Um 40% fá greiddar yfirvinnugreiðslur skv. unnum yfirvinnutímu, eða 5% hærri en árið 2016. Hæst var hlutfallið 53% árið 2007, en hefur farið lækkandi síðan. Á hinn bóginn hefur þeim fjölgað undanfarin ár sem fá greidda „óunna“ yfirvinnu. Hlutfallið nú tæplega 26% en var lægst 17% árið 2007. Fjórðungur fékk greitt vaktaálag og svipað hlutfall fékk fæðishlunnindi. Líkt og í fyrri könnunum fá færri konur aukagreiðslur en karlar. Tæplega fjórðungur kvenna fá engar aukagreiðslur en aðeins 10% karla sem kemur heim og saman við niðurstöður ársins 2016.

Mynd 3. Aukagreiðslur eftir kyni – hlutfall karla og kvenna sem fær aukagreiðslur

Sex af hverjum tíu fá hlunnindi
Með „hlunnindum“ er hér átt við ýmiskonar styrki eða greiddan kostnað eða þar sem vinnustaðurinn leggur starfsmanninum til tæki eða tól sem hann getur bæði nýtt í eigin þágu sem og í þágu vinnustaðarins. Ekki eru alltaf skýr mörk á milli þess hvort fyrirtæki bæti starfsmanni upp kostnað eða hvort um hlunnindi sé að ræða, þó hér sé valin sú leið að nefna þetta „hlunnindi.“
Ríflega sex af tíu fá einhverskonar hlunnindi. Hlutfall kvenna sem fá hlunnindi hækkar lítillega eftir lækkun í fyrra, en er núna 57%. Hlutfall karla sem fá hlunnindi helst óbreytt, eða 71%.

Mynd 4. Fær hlunnindi eftir kyni – hlutfall kvenna og karla sem fá „hlunnindi“

Vinnutími og álag

Vinnutími breytist lítið
Vinnutími fólks í fullu starfi á viku helst því sem næst óbreyttur milli mælinga og hefur nú verið tæpar 43 vinnustundir fimm mælingar í röð. Vinnutími karla er að meðaltali 44,9 stundir en var 45,1 stund fyrir ári. Vinnutími kvenna er 41,7 stundir en var 41,4 stundir fyrir ári.

Mynd 2. Vinnutími á viku í janúar hjá körlum og konum - meðalvinnuvika í klst. hjá körlum og konum

Mynd 2 sýnir meðalvinnuviku í klst. hjá körlum og konum.

 
Hlutfall karla og kvenna í fullu starfi breytist einnig lítið. Um 89% karla eru í fullu starfi, en hlutfallið var 91% fyrir ári. Hlutfall kvenna í fullu starfi er 70% en var 71% fyrir ári.

Álag mikið en sjaldan sem fólk getur ekki hætt að hugsa um vinnuna eftir að heim er komið
Tæplega 40% telja vinnuálag sitt of mikið (alltof mikið eða heldur of mikið), en flestir telja álagið hæfilegt eða rúm 57%. Þetta er áþekkt hlutfall og hefur verið síðustu ár. Tilfinning margra er sú að álag sé vaxandi og hefur það líka verið endurtekið mynstur í niðurstöðum launakannana SFR síðustu árin.

Rúmur fimmtungur á erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna þegar heim er komið, en meirihluti eða 60% segist sjaldan verða fyrir því. Rúmlega einn af hverjum fjórum svarendum segist vera svo þreyttur eftir að heim sé komið að þeir eigi erfitt með að gera nokkurn skapaðan hlut. Ríflega einn af hverjum tíu segist oft hafa áhyggjur af því að upp komi vandamál í vinnunni sem viðkomandi geti ekki leyst og tæp 13% segjast oft ekki langa í vinnuna næsta dag.
Eins og áður sagði er rúmur fimmtungur sem á erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna eftir að heim er komið. Karlar eiga erfiðara með það en konur það á einnig við um „stjórnendur,“ „sérfræðinga“ og „sérhæft starfsfólk og tækna“ í meira mæli en aðrar stéttir.

Ríflega einn af hverjum tíu hefur áhyggjur af því að upp komi vandamál í vinnunni sem hann getur ekki leyst og eru slíkar áhyggjur algengari meðal ungs fólks en þeirra sem eldri eru. Einnig er algengara meðal ungs fólks að því langi ekki í vinnuna næsta dag en það er sjaldgæft meðal elsta hópsins.

Launamunur kynjanna

Kynbundinn launamunur hefur vaxið síðan 2013
Munur á heildarlaunum fullvinnandi karla og fullvinnandi kvenna er rúm 20% og er það álíka munur og hefur verið undanfarin sex ár. Skv. mælingum Hagstofu voru laun fullvinnandi kvenna 20% lægri en karla árið 2015 á vinnumarkaði almennt og er því munur innan SFR hópsins sá sami og Hagstofan mælir. Heildarlaun fullvinnandi karla pr. vinnustund voru rúmar 3.000 kr. en fullvinnandi kvenna tæplega 2.600 krónur. Laun kvenna pr. vinnustund er rúmlega 15% lægri en karla. Hagstofan birtir þessa tölu undir heitinu „óleiðréttur launamunur“ og mældist hann rúm 17% í gögnum Hagstofunnar fyrir árið 2015. Á almenna vinnumarkaðnum mældist munurinn 17% en 15% hjá opinberum starfsmönnum og 15% hjá ríkisstarfsmönnum. Niðurstöður fyrir SFR hópinn nú endurspegla því niðurstöður Hagstofu fyrir árið 2015. Taka verður samanburði á launum karla og kvenna pr. vinnustund með þeim fyrirvara að vinnutími karla en lengri en kvenna og því stærri hluti launa karla yfirvinnugreiðslur sem eru hærri en laun fyrir dagvinnu.

Tafla 4. Laun pr. vinnustund eftir starfsstéttum

Að teknu tilliti til aldurs, vinnutíma, starfsaldurs, starfsstéttar, menntunar, vaktaálags og atvinnugreinar er munur sem eftir stendur og rekja má til kyns er rúmlega 13% en minnstur mældist munurinn 7% árið 2013. Miklar líkur eru því á því að munurinn hafi aukist frá 2007 miðað við þær forsendur og þær breytur sem notaðar eru við útreikninga.
Eins og sjá má í neðangreindri töflu, hefur launamunur (laun pr. vinnustund) karla og kvenna aukist jafnt og þétt síðustu ár í þremur starfsstéttum af sex.

Tafla 5. Launamunur á launum pr. vinnustund eftir starfsstéttum og árum – konur lægri en karlar

Mynd 6. Kynbundinn launamunur – munur á heildarlaunum karla og kvenna í fullu starfi og munur á heildarlaunum að teknu tilliti til aldurs, vinnutíma, starfsaldurs, starfsstéttar, menntunar, vaktaálags, atvinnugreinar og mannaforráða. Konur lægri en karlar.

Mynd 6 sýnir kynbundinn launamun, fyrst mun á *heildarlaunum fullvinnandi karla og kvenna og svo mun á *** heildarlaunum karla og kvenna að teknu tilliti til aldurs, vinnutíma, starfsaldurs, starfsstéttar, menntunar, vaktaálags, atvinnugreinar og mannaforráða. Konur lægri en karlar. Hlutfallstalan sem sýnd er sýnir hve mikið konur eru lægri en karlar.

 Munur á sanngjörnum og raunverulegum launum
Í könnuninni er spurt hvaða laun fólki finnist sanngjörn fyrir sína vinnu, miðað við fullt starf og telja félagsmenn tæpar 582 þúsund vera sanngjörn laun. Munur á sanngjörnum launum og raunverulegum launum hefur farið lækkandi og er svipaður nú og 2016 eða rúm 21%. Þessi munur var mestur 2007 og 2010 þegar hann var tæp 29%.

Líkt og áður munar talsverðu á hvað karlar og konur telja sanngjörn laun fyrir fullt starf. Konur telja sanngjarnt að fá 544 þúsund á mánuði, en karlar telja sanngjarnt að fá 672 þúsund á mánuði fyrir fullt starf. Þar munar 19% á væntingum kynjanna – sem er svipaður munur og fæst séu borin saman heildarlaun karla og kvenna í fullu starfi. Má því segja að launavæntingar kynjanna og sá veruleiki sem kynin búa við fari saman. Sama mynstur hefur komið fram í niðurstöðunum síðustu ár.

Heildarlaun karla hærri en kvenna í öllum starfsstéttum
Þegar launamyndun fólks í fullu starfi er skoðuð má sjá að konur hafa 93% af grunnlaunum karla en 79% af heildarlaunum karla. Vinnutími karla er rúmlega þremur stundum lengri en kvenna á viku, sem gera um 14 tíma á mánuði. Aukagreiðslur til kvenna eru lægri en til karla, sem að hluta til skýrist af skemmri vinnutíma, sérstaklega yfirvinnugreiðslur, en einnig óunnin yfirvinna og aðrar greiðslur.

Ef launamyndun er skoðuð eftir starfsstéttum og kyni, má sjá að karlar fá hærri heildarlaun en konur í öllum starfstéttum. Mun minni munur er á grunnlaunum karla og kvenna en heildarlaunum, og grunnlaun kvenna hærri en karla í „sölu-/afgreiðslustörfum“ og „stjórnunarstörfum.“ Í myndinni sést að launamunur karla og kvenna í fullu starfi verður fyrst og fremst til vegna aukagreiðslna sem karlar fá umfram konur, sem að hluta til skýrist af lengri vinnutíma þeirra, eins og áður sagði.

Mynd 5. Launamyndun eftir starfsstétt og kyni

Mörk 5% hæstu og 5% lægstu launa SFR

Með því að bera saman 5% mörk þeirra lægst launuðustu og þeirra hæst launuðustu fæst mynd á launabilið hjá félagsmönnum. Þau 5% sem eru með lægstu heildarlaun eru með 297 þúsund krónur á mánuði eða lægra, en þau 5% sem hæst hafa launin eru með tæpar 866 þúsund á mánuði eða hærra. Það þýðir að mörk 5% lægstu launa eru rúmur þriðjungur af mörkum 5% hæstu launa. Einnig mætti segja að mörk 5% hæstu launa séu nærri þreföld á við mörk 5% lægstu launa. Munur á mörkum hæstu og lægstu 5% hefur haldist sá sami í stórum dráttum síðustu ár. Mörk 5% hæstu og lægstu hafa hækkað um 30% frá 2013 og um 50% frá 2010. . Launabil grunnlauna hefur almennt verið minna en heildarlauna og á það einnig við nú.

Svipuð ánægja með laun og fyrir ári

Í mælingunni árið 2016 var í fyrsta skipti síðan 2009 minnihluti félagsmanna óánægður með laun sín, en meirihluti félagsmanna hefur að jafnaði verið óánægður með launin síðan Gallup hóf að mæla viðhorf til launa árið 2007. Tæplega helmingur er óánægður með laun sín nú líkt og fyrir ári. Til samanburðar má nefna að árið 2015 voru tæp 55% óánægð með laun sín. Um 27% eru ánægðir með laun sín í ár og er það svipað hlutfall og fyrir ári. 

Spurt var „Hversu ánægð(ur) eða óánægð(ur) ert þú með launakjör þín?“ Svarkvarðinn var „Mjög ánægð(ur), frekar ánægð(ur), hvorki ánægð(ur) né óánægð(ur), frekar óánægð(ur) og mjög óánægð(ur).“ – Hlutfall þeirra sem eru frekar eru mjög ánægðir er tekið saman undir „ánægðir“ og hlutfall þeirra sem eru frekar eru mjög óánægðir er tekið saman undir „óánægðir.“

Karlar eru lítið eitt ánægðari með laun sín en konur að venju og starfsfólks á landsbyggðinni er heldur ánægðara með laun sín en starfsfólk á höfuðborgarsvæðinu. Af starfsstéttum eru sölu- og afgreiðslufólk og stjórnendur ánægðast og af atvinnugreinum er mest ánægja með laun meðal starfsfólks í heildsölu og smásölu og landbúnaði, orkustofnunum og skógrækt.

Samanburður milli félaga

Samanburður á launum VR, SFR og St.Rv.
Í þessum samanburði eru borin saman heildarlaun VR, SFR og St.Rv. félaga. Aðeins eru skoðuð laun fólks í 100% starfi.

Fyrst eru borin saman heildarlaun, þá heildarlaun pr. vinnustund og að lokum gerð aðhvarfsgreining. Aðhvarfsgreiningin er gerð þar sem samsetning félaganna er um margt ólík og í aðhvarfsgreiningunni er tekið tillit til þátta sem áhrif hafa á laun og eru það þættir sem aðilar í samstarfinu eru sammála um að taka eigi tillit til við útreikninga. Þetta eru kyn, aldur, aldur í öðru veldi (til að taka tillit til sveiglínu áhrifa aldurs), vinnutími, starfsaldur og starfsaldur í öðru veldi (til að taka tillit til sveiglínu áhrifa starfsaldurs), þá er tekið tillit til sex yfirflokka starfsstétta, menntunar og vaktaálags. Sú greining sýnir áhrif stéttarfélags á laun að teknu tilliti til ofangreindra þátta. Ekki er hægt að taka tillit til atvinnugreina, eins og gefur að skilja, og þá er mannaforráðum bætt við greininguna 2017 og kannað hvaða áhrif það hefur að bæta þeirri breytu við.

Samanburður VR og SFR
Heildarlaun VR félaga í 100% starfi eru rúmar 633 þúsund en heildarlaun SFR félaga er tæpar 503 þúsund. VR félagar eru því með 26% hærri laun en SFR félagar fyrir fullt starf.

Ef borin eru saman laun pr. vinnustund eru laun VR félaga pr. vinnustund 3.424 krónur en SFR félaga 2.713 krónur og VR félagar því einnig með 26% hærri heildarlaun pr. vinnustund en SFR félagar, enda er vinnutími félagsmanna svipaður og því litlar breytingar á launamuni félagsmanna þó tillit sé tekið til vinnutímans. Launamunur milli félaganna á launum pr. vinnustund er meiri meðal kvenna (26%) en karla (21%) og hefur það að jafnaði verið þannig í samanburðinum.

Í töflunni hér að neðan eru svo niðurstöður aðhvarfsgreiningar fyrir tímabilið 2011-2017 þar sem borin eru saman heildarlaun fólks í 100% starfi að teknu tilliti til þeirra þátta sem að ofan eru nefndir. Taflan sýnir hve mikið laun SFR félaga þyrftu að hækka til að ná launum VR félagsmanna.

Einnig má sjá myndræna framsetningu hér að neðan, en myndin sýnir vel að dregið hefur saman með félögunum og munurinn minnkað úr 19% í 14% síðan 2011. Ef mannaforráðum er bætt við jöfnuna, minnkar munurinn í 13% sem laun SFR félaga þyrftu að hækka til að ná launum VR félaga.
Í aðhvarfsgreiningu á launamuni félaganna fyrir hvort kyn fyrir sig kemur fram sama mynstur og ef borin eru saman heildarlaun og sýnir greiningin að launamunur er meiri meðal kvenna en karla. VR konur hafa 17% hærri laun en SFR konur (vikmörk 2,7%) en VR karlar hafa 11% hærri laun en SFR karlar (vikmörk 3,4%). Ef mannaforráðum er bætt við jöfnuna þyrftu laun SFR kvenna að hækka um 16% til að ná VR konum (vikmörk 2,7%) og SFR karlar þyrftu að hækka um 12% til að ná VR körlum (vikmörk 3,4%). 

Heildarlaun starfsstétta hækka um 6 til 15%
Eins og áður sagði, hækka grunnlaun og heildarlaun um 8-9% milli ára, en hækkun ólíkra starfsstétta er mismunandi.
Grunnlaun „stjórnenda“ og „sérhæfðs starfsfólks og tækna“ hækka mest eða um 12%. Ekki mældist hækkun hjá „sérfræðingum,“ en laun sérfræðinga hækkuðu einna mest milli áranna 2015 og 2016, eða um 14%. Heildarlaun „sölu- og afgreiðslufólks“ hækka mest eða um 15%. „Stjórnendur“ hækkuðu næst mest eða um 11%. Heildarlaun annarra starfsstétta hækkuðu álíka mikið eða um 6-8%.

Tafla 1. Breytingar á grunnlaunum og heildarlaunum milli ára (starfsfólk í 70-99% starfshlutfalli eru uppreiknuð miðað við 100% starf)

Hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og kyni
Í töflunni hér að neðan má sjá hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og heildarhækkunina frá 2012. Eins og sjá má hafa laun sérhæfðs starfsfólks og tækna hækkað mest frá 2012. Þetta eru starfsstéttir eins og kerfisfræðingar, lyfjatæknar, félagsliðar, eftirlitsfulltrúar, fangaverðir, sjúkraliðar og rannsóknarmenn. Karlar eru meirihluti í þessum yfirflokki og eru heildarlaun karla rúm 606 þúsund og kvenna tæpar 454 þúsund.

Tafla 2 . Hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og árum (fólk í 100% starfi – uppreiknuð laun)

Ef skoðaðar eru breytingar frá síðasta ári má sjá að laun kvenna og karla hækka álíka mikið, karlar hækka um rúmlega 8% og konur um tæplega 9% eins og áður hefur komið fram. Þetta er þó aðeins mismunandi milli starfaflokka. Þegar starfsstéttirnar „stjórnunarstörf,“ „sérhæft starfsfólk og tæknar“ og „skrifstofustörf“ eru skoðuð hækka karlar og konur álíka mikið í launum. Í flokknum „sérfræðingar með háskólamenntun“ hækka konur aftur á móti meira en karlar, eða um 11% á meðan karlar hækka um 2%.  Hópurinn „sölu-/afgreiðslustörf“ er lítill og í þessum starfahópi eru því nokkrar sveiflur í launum milli ára. Hópurinn „Skrifstofustörf í afgreiðslu“ er enn minni og því ekki hægt að aðgreina niðurstöður kynjanna þar.

Tafla 3. Hækkun heildarlauna 2016-2017 eftir starfsstéttum og kyni (fólk í 100% starfi – uppreiknuð laun)

Aukagreiðslur og hlunnindi

Átta af tíu fá aukagreiðslur
Þegar spurt er hvað sé innifalið í heildarlaunum nefna 81% einhverjar greiðslur. Hlutfallið lækkar aðeins miðað við það sem hæst var árin 2007 og 2008 þegar 85% fengu einhverjar aukagreiðslur. Um 40% fá greiddar yfirvinnugreiðslur skv. unnum yfirvinnutímu, eða 5% hærri en árið 2016. Hæst var hlutfallið 53% árið 2007, en hefur farið lækkandi síðan. Á hinn bóginn hefur þeim fjölgað undanfarin ár sem fá greidda „óunna“ yfirvinnu. Hlutfallið nú tæplega 26% en var lægst 17% árið 2007. Fjórðungur fékk greitt vaktaálag og svipað hlutfall fékk fæðishlunnindi. Líkt og í fyrri könnunum fá færri konur aukagreiðslur en karlar. Tæplega fjórðungur kvenna fá engar aukagreiðslur en aðeins 10% karla sem kemur heim og saman við niðurstöður ársins 2016.

Mynd 3. Aukagreiðslur eftir kyni – hlutfall karla og kvenna sem fær aukagreiðslur

Sex af hverjum tíu fá hlunnindi
Með „hlunnindum“ er hér átt við ýmiskonar styrki eða greiddan kostnað eða þar sem vinnustaðurinn leggur starfsmanninum til tæki eða tól sem hann getur bæði nýtt í eigin þágu sem og í þágu vinnustaðarins. Ekki eru alltaf skýr mörk á milli þess hvort fyrirtæki bæti starfsmanni upp kostnað eða hvort um hlunnindi sé að ræða, þó hér sé valin sú leið að nefna þetta „hlunnindi.“
Ríflega sex af tíu fá einhverskonar hlunnindi. Hlutfall kvenna sem fá hlunnindi hækkar lítillega eftir lækkun í fyrra, en er núna 57%. Hlutfall karla sem fá hlunnindi helst óbreytt, eða 71%.

Mynd 4. Fær hlunnindi eftir kyni – hlutfall kvenna og karla sem fá „hlunnindi“

Vinnutími og álag

Vinnutími breytist lítið
Vinnutími fólks í fullu starfi á viku helst því sem næst óbreyttur milli mælinga og hefur nú verið tæpar 43 vinnustundir fimm mælingar í röð. Vinnutími karla er að meðaltali 44,9 stundir en var 45,1 stund fyrir ári. Vinnutími kvenna er 41,7 stundir en var 41,4 stundir fyrir ári.

Mynd 2. Vinnutími á viku í janúar hjá körlum og konum - meðalvinnuvika í klst. hjá körlum og konum

Mynd 2 sýnir meðalvinnuviku í klst. hjá körlum og konum.

 
Hlutfall karla og kvenna í fullu starfi breytist einnig lítið. Um 89% karla eru í fullu starfi, en hlutfallið var 91% fyrir ári. Hlutfall kvenna í fullu starfi er 70% en var 71% fyrir ári.

Álag mikið en sjaldan sem fólk getur ekki hætt að hugsa um vinnuna eftir að heim er komið
Tæplega 40% telja vinnuálag sitt of mikið (alltof mikið eða heldur of mikið), en flestir telja álagið hæfilegt eða rúm 57%. Þetta er áþekkt hlutfall og hefur verið síðustu ár. Tilfinning margra er sú að álag sé vaxandi og hefur það líka verið endurtekið mynstur í niðurstöðum launakannana SFR síðustu árin.

Rúmur fimmtungur á erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna þegar heim er komið, en meirihluti eða 60% segist sjaldan verða fyrir því. Rúmlega einn af hverjum fjórum svarendum segist vera svo þreyttur eftir að heim sé komið að þeir eigi erfitt með að gera nokkurn skapaðan hlut. Ríflega einn af hverjum tíu segist oft hafa áhyggjur af því að upp komi vandamál í vinnunni sem viðkomandi geti ekki leyst og tæp 13% segjast oft ekki langa í vinnuna næsta dag.
Eins og áður sagði er rúmur fimmtungur sem á erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna eftir að heim er komið. Karlar eiga erfiðara með það en konur það á einnig við um „stjórnendur,“ „sérfræðinga“ og „sérhæft starfsfólk og tækna“ í meira mæli en aðrar stéttir.

Ríflega einn af hverjum tíu hefur áhyggjur af því að upp komi vandamál í vinnunni sem hann getur ekki leyst og eru slíkar áhyggjur algengari meðal ungs fólks en þeirra sem eldri eru. Einnig er algengara meðal ungs fólks að því langi ekki í vinnuna næsta dag en það er sjaldgæft meðal elsta hópsins.

Launamunur kynjanna

Kynbundinn launamunur hefur vaxið síðan 2013
Munur á heildarlaunum fullvinnandi karla og fullvinnandi kvenna er rúm 20% og er það álíka munur og hefur verið undanfarin sex ár. Skv. mælingum Hagstofu voru laun fullvinnandi kvenna 20% lægri en karla árið 2015 á vinnumarkaði almennt og er því munur innan SFR hópsins sá sami og Hagstofan mælir. Heildarlaun fullvinnandi karla pr. vinnustund voru rúmar 3.000 kr. en fullvinnandi kvenna tæplega 2.600 krónur. Laun kvenna pr. vinnustund er rúmlega 15% lægri en karla. Hagstofan birtir þessa tölu undir heitinu „óleiðréttur launamunur“ og mældist hann rúm 17% í gögnum Hagstofunnar fyrir árið 2015. Á almenna vinnumarkaðnum mældist munurinn 17% en 15% hjá opinberum starfsmönnum og 15% hjá ríkisstarfsmönnum. Niðurstöður fyrir SFR hópinn nú endurspegla því niðurstöður Hagstofu fyrir árið 2015. Taka verður samanburði á launum karla og kvenna pr. vinnustund með þeim fyrirvara að vinnutími karla en lengri en kvenna og því stærri hluti launa karla yfirvinnugreiðslur sem eru hærri en laun fyrir dagvinnu.

Tafla 4. Laun pr. vinnustund eftir starfsstéttum

Að teknu tilliti til aldurs, vinnutíma, starfsaldurs, starfsstéttar, menntunar, vaktaálags og atvinnugreinar er munur sem eftir stendur og rekja má til kyns er rúmlega 13% en minnstur mældist munurinn 7% árið 2013. Miklar líkur eru því á því að munurinn hafi aukist frá 2007 miðað við þær forsendur og þær breytur sem notaðar eru við útreikninga.
Eins og sjá má í neðangreindri töflu, hefur launamunur (laun pr. vinnustund) karla og kvenna aukist jafnt og þétt síðustu ár í þremur starfsstéttum af sex.

Tafla 5. Launamunur á launum pr. vinnustund eftir starfsstéttum og árum – konur lægri en karlar

Mynd 6. Kynbundinn launamunur – munur á heildarlaunum karla og kvenna í fullu starfi og munur á heildarlaunum að teknu tilliti til aldurs, vinnutíma, starfsaldurs, starfsstéttar, menntunar, vaktaálags, atvinnugreinar og mannaforráða. Konur lægri en karlar.

Mynd 6 sýnir kynbundinn launamun, fyrst mun á *heildarlaunum fullvinnandi karla og kvenna og svo mun á *** heildarlaunum karla og kvenna að teknu tilliti til aldurs, vinnutíma, starfsaldurs, starfsstéttar, menntunar, vaktaálags, atvinnugreinar og mannaforráða. Konur lægri en karlar. Hlutfallstalan sem sýnd er sýnir hve mikið konur eru lægri en karlar.

 Munur á sanngjörnum og raunverulegum launum
Í könnuninni er spurt hvaða laun fólki finnist sanngjörn fyrir sína vinnu, miðað við fullt starf og telja félagsmenn tæpar 582 þúsund vera sanngjörn laun. Munur á sanngjörnum launum og raunverulegum launum hefur farið lækkandi og er svipaður nú og 2016 eða rúm 21%. Þessi munur var mestur 2007 og 2010 þegar hann var tæp 29%.

Líkt og áður munar talsverðu á hvað karlar og konur telja sanngjörn laun fyrir fullt starf. Konur telja sanngjarnt að fá 544 þúsund á mánuði, en karlar telja sanngjarnt að fá 672 þúsund á mánuði fyrir fullt starf. Þar munar 19% á væntingum kynjanna – sem er svipaður munur og fæst séu borin saman heildarlaun karla og kvenna í fullu starfi. Má því segja að launavæntingar kynjanna og sá veruleiki sem kynin búa við fari saman. Sama mynstur hefur komið fram í niðurstöðunum síðustu ár.

Heildarlaun karla hærri en kvenna í öllum starfsstéttum
Þegar launamyndun fólks í fullu starfi er skoðuð má sjá að konur hafa 93% af grunnlaunum karla en 79% af heildarlaunum karla. Vinnutími karla er rúmlega þremur stundum lengri en kvenna á viku, sem gera um 14 tíma á mánuði. Aukagreiðslur til kvenna eru lægri en til karla, sem að hluta til skýrist af skemmri vinnutíma, sérstaklega yfirvinnugreiðslur, en einnig óunnin yfirvinna og aðrar greiðslur.

Ef launamyndun er skoðuð eftir starfsstéttum og kyni, má sjá að karlar fá hærri heildarlaun en konur í öllum starfstéttum. Mun minni munur er á grunnlaunum karla og kvenna en heildarlaunum, og grunnlaun kvenna hærri en karla í „sölu-/afgreiðslustörfum“ og „stjórnunarstörfum.“ Í myndinni sést að launamunur karla og kvenna í fullu starfi verður fyrst og fremst til vegna aukagreiðslna sem karlar fá umfram konur, sem að hluta til skýrist af lengri vinnutíma þeirra, eins og áður sagði.

Mynd 5. Launamyndun eftir starfsstétt og kyni

Mörk 5% hæstu og 5% lægstu launa SFR

Með því að bera saman 5% mörk þeirra lægst launuðustu og þeirra hæst launuðustu fæst mynd á launabilið hjá félagsmönnum. Þau 5% sem eru með lægstu heildarlaun eru með 297 þúsund krónur á mánuði eða lægra, en þau 5% sem hæst hafa launin eru með tæpar 866 þúsund á mánuði eða hærra. Það þýðir að mörk 5% lægstu launa eru rúmur þriðjungur af mörkum 5% hæstu launa. Einnig mætti segja að mörk 5% hæstu launa séu nærri þreföld á við mörk 5% lægstu launa. Munur á mörkum hæstu og lægstu 5% hefur haldist sá sami í stórum dráttum síðustu ár. Mörk 5% hæstu og lægstu hafa hækkað um 30% frá 2013 og um 50% frá 2010. . Launabil grunnlauna hefur almennt verið minna en heildarlauna og á það einnig við nú.

Svipuð ánægja með laun og fyrir ári

Í mælingunni árið 2016 var í fyrsta skipti síðan 2009 minnihluti félagsmanna óánægður með laun sín, en meirihluti félagsmanna hefur að jafnaði verið óánægður með launin síðan Gallup hóf að mæla viðhorf til launa árið 2007. Tæplega helmingur er óánægður með laun sín nú líkt og fyrir ári. Til samanburðar má nefna að árið 2015 voru tæp 55% óánægð með laun sín. Um 27% eru ánægðir með laun sín í ár og er það svipað hlutfall og fyrir ári. 

Spurt var „Hversu ánægð(ur) eða óánægð(ur) ert þú með launakjör þín?“ Svarkvarðinn var „Mjög ánægð(ur), frekar ánægð(ur), hvorki ánægð(ur) né óánægð(ur), frekar óánægð(ur) og mjög óánægð(ur).“ – Hlutfall þeirra sem eru frekar eru mjög ánægðir er tekið saman undir „ánægðir“ og hlutfall þeirra sem eru frekar eru mjög óánægðir er tekið saman undir „óánægðir.“

Karlar eru lítið eitt ánægðari með laun sín en konur að venju og starfsfólks á landsbyggðinni er heldur ánægðara með laun sín en starfsfólk á höfuðborgarsvæðinu. Af starfsstéttum eru sölu- og afgreiðslufólk og stjórnendur ánægðast og af atvinnugreinum er mest ánægja með laun meðal starfsfólks í heildsölu og smásölu og landbúnaði, orkustofnunum og skógrækt.

Samanburður milli félaga

Samanburður á launum VR, SFR og St.Rv.
Í þessum samanburði eru borin saman heildarlaun VR, SFR og St.Rv. félaga. Aðeins eru skoðuð laun fólks í 100% starfi.

Fyrst eru borin saman heildarlaun, þá heildarlaun pr. vinnustund og að lokum gerð aðhvarfsgreining. Aðhvarfsgreiningin er gerð þar sem samsetning félaganna er um margt ólík og í aðhvarfsgreiningunni er tekið tillit til þátta sem áhrif hafa á laun og eru það þættir sem aðilar í samstarfinu eru sammála um að taka eigi tillit til við útreikninga. Þetta eru kyn, aldur, aldur í öðru veldi (til að taka tillit til sveiglínu áhrifa aldurs), vinnutími, starfsaldur og starfsaldur í öðru veldi (til að taka tillit til sveiglínu áhrifa starfsaldurs), þá er tekið tillit til sex yfirflokka starfsstétta, menntunar og vaktaálags. Sú greining sýnir áhrif stéttarfélags á laun að teknu tilliti til ofangreindra þátta. Ekki er hægt að taka tillit til atvinnugreina, eins og gefur að skilja, og þá er mannaforráðum bætt við greininguna 2017 og kannað hvaða áhrif það hefur að bæta þeirri breytu við.

Samanburður VR og SFR
Heildarlaun VR félaga í 100% starfi eru rúmar 633 þúsund en heildarlaun SFR félaga er tæpar 503 þúsund. VR félagar eru því með 26% hærri laun en SFR félagar fyrir fullt starf.

Ef borin eru saman laun pr. vinnustund eru laun VR félaga pr. vinnustund 3.424 krónur en SFR félaga 2.713 krónur og VR félagar því einnig með 26% hærri heildarlaun pr. vinnustund en SFR félagar, enda er vinnutími félagsmanna svipaður og því litlar breytingar á launamuni félagsmanna þó tillit sé tekið til vinnutímans. Launamunur milli félaganna á launum pr. vinnustund er meiri meðal kvenna (26%) en karla (21%) og hefur það að jafnaði verið þannig í samanburðinum.

Í töflunni hér að neðan eru svo niðurstöður aðhvarfsgreiningar fyrir tímabilið 2011-2017 þar sem borin eru saman heildarlaun fólks í 100% starfi að teknu tilliti til þeirra þátta sem að ofan eru nefndir. Taflan sýnir hve mikið laun SFR félaga þyrftu að hækka til að ná launum VR félagsmanna.

Einnig má sjá myndræna framsetningu hér að neðan, en myndin sýnir vel að dregið hefur saman með félögunum og munurinn minnkað úr 19% í 14% síðan 2011. Ef mannaforráðum er bætt við jöfnuna, minnkar munurinn í 13% sem laun SFR félaga þyrftu að hækka til að ná launum VR félaga.
Í aðhvarfsgreiningu á launamuni félaganna fyrir hvort kyn fyrir sig kemur fram sama mynstur og ef borin eru saman heildarlaun og sýnir greiningin að launamunur er meiri meðal kvenna en karla. VR konur hafa 17% hærri laun en SFR konur (vikmörk 2,7%) en VR karlar hafa 11% hærri laun en SFR karlar (vikmörk 3,4%). Ef mannaforráðum er bætt við jöfnuna þyrftu laun SFR kvenna að hækka um 16% til að ná VR konum (vikmörk 2,7%) og SFR karlar þyrftu að hækka um 12% til að ná VR körlum (vikmörk 3,4%). 

Launatöflur

Skýringar við launatöflu
Í launatöflunum sem birtar eru hér eru gefin upp meðallaun félagsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum, þó aðallega starfsstétt. Meðaltal launa er ekki birt nema sex eða fleiri félagsmenn hafi svarað í viðkomandi hópi. Launatölurnar í töflunni með heildar- og grunnlaunum mánaðar byggjast á svörum starfsfólks í 70-100% starfshlutfalli. Laun starfsfólks í 70-99% starfshlutfalli eru uppreiknuð miðað við 100% starf.

Launatöflur

Skýringar við launatöflu
Í launatöflunum sem birtar eru hér eru gefin upp meðallaun félagsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum, þó aðallega starfsstétt. Meðaltal launa er ekki birt nema sex eða fleiri félagsmenn hafi svarað í viðkomandi hópi. Launatölurnar í töflunni með heildar- og grunnlaunum mánaðar byggjast á svörum starfsfólks í 70-100% starfshlutfalli. Laun starfsfólks í 70-99% starfshlutfalli eru uppreiknuð miðað við 100% starf.

Hér að neðan eru birtar niðurstöður Launakönnunar SFR 2016 í nokkrum töflum. Í töflunum eru gefin upp meðallaun starfsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum svo sem atvinnugrein og starfsstétt.

Athugið að meðaltal er ekki birt nema það séu fimm eða fleiri starfsmenn á bak við meðaltalið.

Launatöflur

1. Meðallaun eftir starfsstétt og kyni.
2. Breytingar á grunn- og heildarlaunum á milli ára.
3. Grunnlaun eftir starfsstétt og bakgrunnsþáttum.
4. Heildarlaun eftir starfsstétt og bakgrunnsþáttum.
5. Meðallaun eftir atvinnugrein.
6. Breytingar á grunn- og heildarlaunum milli ára eftir atvinnugreinum.
7. Grunnlaun eftir atvinnugrein og bakgrunnsþáttum.
8. Heildarlaun eftir atvinnugrein og bakgrunnsþáttum.
9. Laun; heilbrigðisþjónusta.
10. Laun; félagsþjónusta.
11. Laun; innheimtumenn, almannatryggingar og lánasjóðir.
12. Laun; landbúnaður, orkustofnanir og skógrækt.
13. Laun; löggæsla, dómstólar og fangelsi.
14. Laun; menntastofnanir, skólar og frístundaheimili.
15. Laun; rannsókna- og eftirlitsstofnanir.
16. Laun; heildsala og/eða smásala.
17. Laun; opinber stjórnsýsla.
18. Laun; önnur opinber starfssemi og þjónusta.

Í töflunni hér að neðan má sjá hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og kyni síðustu þrjú ár. Eins og sjá má hafa karlar hækkað meira en konur í sölu og afgreiðslustörfum, sé litið til hækkunar síðustu þriggja ára, en konur hafa hækkað meira en karlar í skrifstofustörfum. Mest áberandi er þó að konur hafa hækkað mun meira en karlar í skrifstofustörfum við afgreiðslu, eða um 20% en karlar hafa einungis hækkað um 7% til samanburðar. Laun karla í þessum hópi eru enda orðin lægri en kvenna. Að öðru leyti er hækkun karla og kvenna svipuð.

Þegar launamyndun fólks í fullu starfi er skoðuð eftir starfsstéttum og kyni má sjá að karlar fá hærri heildarlaun en konur í öllum starfstéttum. Grunnlaun karla og kvenna eru á hinn bóginn áþekk, sérstaklega í stjórnunarstörfum og skrifstofustörfum. Launamunur karla og kvenna í fullu starfi verður fyrst og fremst til vegna aukagreiðslna sem karlar fá umfram konur.

Könnun Gallup sýnir að óleiðréttur launamunur kynjanna á heildarlaunum fólks í fullu starfi er um 21% líkt og hefur munurinn verið svipaður síðustu fjögur ár.

Karlar í fullu starfi eru með 497 þúsund krónur á mánuði en konur 394 þúsund. Launhækkun heildarlauna hjá körlum og konum var álíka mikil þetta árið og því kemur ekki á óvart að launamunur heildarlauna haldist óbreyttur.

Þá munar um 10-22% á heildarlaunum karla og kvenna í ólíkum menntunarhópum sem konur eru lægri en karlar. Í ólíkum starfsstéttum er mestur launamunurinn í starfsstéttinni „sérhæft starfsfólk og tæknar“ og eru konur þar með 22% lægri laun en karlar. Þarna hefur launamunurinn kynjanna verið mestur undanfarin ár.

Kynbundinn launamunur heildarlauna, þ.e. þegar tekið hefur verið tillit til ýmissa þátta sem áhrif hafa á laun mælist nú tæp 9%, en mældist 10% í fyrra og 7% árið 2013. Þessar breytingar eru allar innan skekkjumarka og er því ekki hægt að segja með nægjanlegri vissu að kynbundinn launamunur hafi breyst. Við útreikninga liggja til grundvallar heildarlaun fólks í fullu starfi. Tekið er tillit til áhrifa fjölmargra þátta í útreikningunum þannig að sá munur sem fram kemur í launum karla og kvenna skýrist ekki af mismunandi vinnutíma, ólíkum starfsgreinum, atvinnugreinum, eða vegna mismunar á aldri, starfsaldri, menntun, eða mannaforráðum karla og kvenna.

Grunnlaun karla hækkuðu lítið eitt meira en kvenna þetta árið og þá jókst launamunur kynjanna hvað varðar grunnlaunin. Kynbundinn launamunur grunnlauna mælist nú 3,6% og er það í fyrsta skipti sem marktækur kynbundinn launamunur mælist í könnun SFR. Vikmörk eru 2,6% þannig að munurinn er á bilinu 1-6% með 95% vissu.

Hér að neðan eru birtar niðurstöður Launakönnunar SFR 2015 í nokkrum töflum. Í töflunum eru gefin upp meðallaun starfsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum svo sem atvinnugrein og starfsstétt.

Athugið að meðaltal er ekki birt nema það séu fimm eða fleiri starfsmenn á bak við meðaltalið.

Launatöflur

1. Meðallaun eftir starfsstétt og kyni.
2. Breytingar á grunn- og heildarlaunum á milli ára.
3. Grunnlaun eftir starfsstétt og bakgrunnsþáttum.
4. Heildarlaun eftir starfsstétt og bakgrunnsþáttum.
5. Meðallaun eftir atvinnugrein.
6. Breytingar á grunn- og heildarlaunum milli ára eftir atvinnugreinum.
7. Grunnlaun eftir atvinnugrein og bakgrunnsþáttum.
8. Heildarlaun eftir atvinnugrein og bakgrunnsþáttum.
9. Laun; heilbrigðisþjónusta.
10. Laun; félagsþjónusta.
11. Laun; innheimtumenn, almannatryggingar og lánasjóðir.
12. Laun; landbúnaður, orkustofnanir og skógrækt.
13. Laun; löggæsla, dómstólar og fangelsi.
14. Laun; menntastofnanir, skólar og frístundaheimili.
15. Laun; rannsókna- og eftirlitsstofnanir.
16. Laun; heildsala og/eða smásala.
17. Laun; opinber stjórnsýsla.
18. Laun; önnur opinber starfssemi og þjónusta.

Skýringar
Í launatöflunum sem birtar eru hér eru gefin upp meðallaun félagsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum, þó aðallega starfsstétt. Meðaltal launa er ekki birt nema fimm eða fleiri félagsmenn hafi svarað í viðkomandi hópi. Launatölurnar í töflunni með heildar- og grunnlaunum mánaðar byggjast á svörum starfsfólks í 70-100% starfshlutfalli. Laun starfsfólks í 70-99% starfshlutfalli eru uppreiknuð miðað við 100% starf. Auk meðaltals eru einnig birt miðgildi, 25% mörk og 75% mörk í töflunum. Þær tölur gefa til kynna launadreifingu í viðkomandi starfsstétt. Miðgildi skiptir svarendahópnum í tvennt, helmingur svarenda er með lægri laun en miðgildið segir til um og helmingur með hærri laun. Talan í dálkinum 25% mörk gefur til kynna að fjórðungur svarenda er með sömu eða lægri laun en þau sem birtast í dálkinum og eru þá 75% svarenda með hærri laun. Talan í dálkinum 75% mörk gefur hins vegar til kynna að fjórðungur svarenda er með hærri laun en tilgreind eru í dálkinum á meðan 75% svarenda eru með sömu laun eða lægri.

Á grundvelli þessara talna, meðaltals, miðgildis, 25% marka og 75% marka, má meta launadreifingu samkvæmt eftirfarandi. Því breiðara sem bilið er á milli 25% marka, miðgildis og 75% marka, þeim mun meiri er launadreifingin í viðkomandi hópi. Eftir því sem bilið breikkar má segja að erfiðara sé að gera sér grein fyrir því hvaða laun eru algengust í viðkomandi starfsstétt eða hópi. Aftur á móti eru launin einsleitari í hópum eftir því sem bilið á milli þessara talna er þrengra og þá er auðveldara að gera sér grein fyrir á hvaða bili algengast er að laun séu í hópnum eða starfsstéttinni. Einnig er hægt að bera saman mismun á meðaltali og miðgildi. Ef meðaltalið er hærra en miðgildið bendir það til þess að nokkrir svarendur í hópnum hafi töluvert hærri laun en meginþorri hópsins og hífi þannig meðaltalið upp. Ef meðaltalið er lægra en miðgildið eru að líkindum nokkrir svarendur með töluvert lægri laun en meginþorri hópsins sem dregur þannig meðaltalið niður. Ef litlu munar á miðgildi og meðaltali má segja að ákveðið jafnvægi ríki í launadreifingu hópsins.

Niðurstöður launakönnunar SFR 2014 sýna að heildarlaun félagsmanna hækkuðu um 7% frá síðustu könnun. Það þýðir að meðalheildarlaun SFR félagsmanna hafa á tímabilinu hækkað umfram kjarasamningsbundnar launahækkanir sem almennt voru rúmlega 3%, umfram vísitölu sem var 3,1% á tímabilinu og einnig umfram launavísitölu ríkisstarfsmanna sem var 5,6% á þessu tímabili. Þetta er vissulega jákvæð þróun. Launaþróunin á tímabilinu frá janúar 2013 til janúar 2014 hefur því verið jákvæð. Það er hins vegar áhyggjuefni að nú eykst kynbundin launamunur á milli kannana. Hann mældist 7% í fyrra en mælist 10% nú. Þetta sýnir að hvergi má slaka á í baráttunni fyrir launajafnrétti.

Launin
Helstu niðurstöður könnunarinnar sýna að heildarlaun SFR félaga í fullu starfi hækka um rúmlega 7% eða um rúmlega 26 þúsund krónur frá því í janúar í fyrra. Meðaltal heildarlauna nú eru um 398 þúsund.
Heildarlaun hækka um 7% Helstu niðurstöður könnunarinnar sýna að heildarlaun SFR félaga í fullu starfi hækkuðu um rúmlega 26 þúsund krónur frá því í janúar í fyrra. Þetta er rúmlega 7% hækkun. Í könnuninni fyrir ári hækkuðu heildarlaun um 6% og árið þar áður um 7%.

Meðaltal heildarlauna í könnuninni nú voru 398 þúsund en voru 372 þúsund fyrir ári og 352 þúsund krónur fyrir tveimur árum fyrir fullt starf. Þá eru laun fyrir 70-99% starf uppreiknuð í 100% starf. Karlar hækkuðu um tæpar 30 þúsund krónur (tæp 7%) og lan kvenna hækkuðu um rúmar 25 þúsund krónur (rúm 7%).

Grunnlaun/dagvinnulaun hækka um 6%
Grunnlaun SFR félaga í fullu starfi hækkuðu um tæplega 20 þúsund krónur milli ára, en hækkunin var um 17 þúsund krónur fyrir ári. Þetta er rúmlega 6% hækkun, en launin hækkuðu einnig um 6% fyrir ári. Meðaltal grunnlauna í könnuninni nú voru 334 þúsund, en voru 314 þúsund fyrir ári en 297 þúsund krónur fyrir fullt starf fyrir tveimur árum. Karlar fengu tæplega 350 þúsund í grunnlaun og hækkuðu um rúmlega 13 þúsund (tæp 4%) og konur fengu tæplega 328 þúsund og hækkuðu um rúmlega 22 þúsund (rúm 7%). Þá er miðað við fullt starf.

Sérhæft starfsfólk og tæknar hækka mest
Grunnlaun fólks í sölu og afgreiðslu hækka mest eða um 11%, en þessi hópur hækkaði ekki milli ára í könnuninni í fyrra. Hér er því í raun að koma fram hækkun tveggja síðustu ára. Heildarlaun fólks í hópnum „Önnur störf“ hækka mest núna, en þau hækkuðu einnig lítið milli ára í könnuninni í fyrra. Í þessum hópi eru ófaglærð störf, svo sem öryggisvarsla, húsvarsla, ræsting og ótilgreind umönnunarstörf. Laun stjórnenda hækka minna en annarra starfshópa, en þau hækkuðu meira en laun SFR félaga almennt fyrir ári. Grunnlaun annarra starfsstétta hækkuðu um 4-6% og heildarlaun um 3-8%.

Hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og kyni
Í töflunni hér að neðan má sjá hækkun heildarlauna eftir starfsstéttum og kyni síðustu tvö ár. Eins og sjá má hafa karlar í sérfræðistörfum hækkað mun meira en konur í sérfræðistörfum sé litið til síðastliðinna tveggja ára. Karlar við skrifstofustörf í afgreiðslu hafa einnig hækkað mun meira en konur við skrifstofustörf í afgreiðslu. Á hinn bóginn hafa konur í sölu- og afgreiðslustörfum hækkað mun meira en karlar í sölu- og afgreiðslustörfum – ef litið er til síðustu tveggja ára.

Launakönnun SFR kemur nú út áttunda árið í röð. Könnunin er gerð í samstarfi við VR og St.Rv. Könnunin er unnin af Capacent Gallup og er ein stærsta og veigamesta launa- og vinnumarkaðskönnun landsins.

Samanlagt gefa þessar upplýsingar skýra mynd af þeirri þróun sem er á launum og starfsskilyrðum félagsmanna SFR á milli ára. Könnunin var unnin af Capacent Gallup í febrúar og mars 2014 og var framkvæmd með líkum hætti og síðustu ár. Spurt var um laun greidd þann 1. febrúar 2014. Alls sendu rúmlega 2.600 SFR félagar inn lista, en rúmlega 2.500 svör voru notuð við úrvinnsluna. Svarhlutfall var 59%. Af þeim sem svöruðu voru konur 74% og karlar 26% og eru konur lítið eitt fleiri núna en í síðustu könnun þegar þær voru um 70% af svarendum. Langflestir félagsmanna svöruðu á netinu, aðeins bárust 28 svör með pósti.

Trúnaður
SFR áréttar að alger trúnaður ríkir við framkvæmd könunnarinnar. Stöngum reglum er fylgt af Capacent Gallup við vinnslu gagnanna og geymslu þeirra. Öllum úrtakslistum er eytt þegar niðurstöður hafa verið birtar og verkefninu formlega lokið.

Flestir félagsmenn SFR fá einhverskonar aukagreiðslur ofan á dagvinnulaun eða um 83%. Töluverðu munar á konum og körlum, en 93,5% karla fá einhverskonar aukagreiðslur á móti 78,7% kvenna.
Heildarlaun karla hærri en kvenna í öllum starfsstéttum Þegar launamyndun fólks í fullu starfi er skoðuð eftir starfsstéttum og kyni, má sjá að karlar fá hærri heildarlaun en konur í öllum starfstéttum. Grunnlaun karla og kvenna eru á hinn bóginn áþekk, sérstaklega í stjórnunarstörfum og skrifstofustörfum. Á myndinni hér að neðan sést að launamunur karla og kvenna í fullu starfi verður fyrst og fremst til vegna aukagreiðslna sem karlar fá umfram konur. Að meðaltali eru grunnlaun kvenna tæp 90% af heildarlaunum en hjá körlum vega grunnlaunin að meðaltali um 74% af heildarlaunum þannig að nokkuð miklu munar á kynjunum hvað þetta varðar eins og myndin sýnir.

Ríflega átta af tíu fá einhverjar aukagreiðslur
Þegar spurt er hvað sé innifalið í heildarlaunum nefna rúmlega 83% einhverjar greiðslur. Hlutfallið var hæst tæplega 85% fyrir hrun, en lækkaði eftir hrun og varð lægst tæplega 76% árið 2011. Nærri 39% fá yfirvinnugreiðslur og hefur hlutfallið aukist frá síðustu mælingu. Ríflega fjórðungur nefnir greiðslur fyrir „óunna yfirvinnu,“ líkt og fyrir ári og rúmur fimmtungur fékk fæðishlunnindi og jafnmargir fengu greitt vaktaálag. Þetta eru svipaðar tölur og fyrir ári. Líkt og í fyrri könnunum eru þó færri konur sem fá aukagreiðslur en karlar. Um 21% kvenna fá engar aukagreiðslur en aðeins 7% karla. Hlutfall kvenna sem fær aukagreiðslur hefur þó hækkað jafnt og þétt frá 2011 eins og sjá má á myndinni hér að neðan.

Sex af hverjum tíu fá hlunnindi
Með „hlunnindum“ er hér átt við ýmiskonar styrki eða greiddan kostnað eða þar sem vinnustaðurinn leggur starfsmanninum til tæki eða tól sem hann getur bæði nýtt í eigin þágu sem og í þágu vinnustaðarins. Í sumum tilvikum er því ekki beinlínis um hlunnindi að ræða, þar sem vinnustaðurinn gerir ekki annað en að bæta starfsmanninum upp kostnað sem hann hefur lagt út fyrir vinnustaðinn eða skaffar honum vinnutæki sem hann notar í þágu vinnustaðarins jafnvel utan skilgreinds vinnutíma. Hlutfall þeirra sem fá einhverskonar hlunnindi hefur nú staðið í stað undanfarin í þrjú ár, hlutfallið var talsvert lægra árin 2010 og 2011.

Álag í vinnu
Rúmur meirihluti félagsmanna telur vinnuálag vera hæfilegt. Nokkur munur er á milli eftir stofnanaflokkum og starfsstéttum hvað álag í vinnu varðar.

Álag enn mikið
Tæp 42% telja vinnuálag sitt of mikið (alltof mikið eða heldur of mikið), en flestir telja álagið hæfilegt eða tæp 56%. Þetta eru áþekkar tölur og komu fram fyrir ári. Margir telja einnig að álag hafi aukist á sl. 12 mánuðum, eða 55%, en þetta hlutfall var 58% fyrir ári, en þegar mest var þá sögðu tæp 61% að álag hefði vaxið.
Ef þetta er rýnt eftir flokkum stofnana þá kemur í ljós að það eru stofnanir í flokknum innheimtumenn ríkissjóðs, almannatryggingar og lánasjóður sem telja álag í vinnu vera einna mest. Í þessum flokki eru m.a. Tryggingastofnun, Sjúkratryggingar, Skattur, Tollstjóri, Sýslumenn, Lánasjóðurinn og fl. Það bendir því margt til að mikið álag sé á starfsmönnum þessara stofnana en fjöldi félagsmanna SFR starfar við sérhæfð skrifstofustörf og þjónustu við almenning í þessum stofnunum. Félagsmenn í heilbrigðisþjónustu telja álag einnig mikið.

Vinna og einkalíf –Þreyta og/eða áhyggjur af vinnu eftir að vinnu lýkur
Rúmur fimmtungur svarenda á erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna þegar heim er komið og lítið eitt hærra hlutfall svarenda segist vera svo þreyttur eftir að heim sé komið að þeir eigi erfitt með að gera nokkurn skapaðan hlut. Tæp 12% segjast oft hafa áhyggjur af því að upp komi vandamál í vinnunni sem þeir ráða ekki við og lítið eitt hærra hlutfall segist oft ekki langa í vinnuna næsta dag.

Karlar eiga erfiðara með að hætta að hugsa um vinnuna eftir að heim er komið en konur og ef einstaka starfsstéttir eru skoðaðar þá eru stjórnendur og sérfræðingar heldur líklegri en aðrir til segja að vinnuálag sé of mikið. Þeir eru einnig sá hópur sem er líklegri en aðrir til að eiga erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna og vinnutengd mál eftir að vinnudegi líkur. Ef litið er til atvinnugreina eru það starfsmenn í félagsþjónustu sem eru líklegastir til að hugsa áfram um vinnuna eftir að heim er komið og algengara er að fólk í félagsþjónustu langi ekki í vinnuna næsta dag en fólk í flestum öðrum atvinnugreinum. Áhyggjur af vinnutengdum vandamálum utan vinnutíma eru sjaldgæf hjá skrifstofumönnum og sölu og afgreiðslumönnum.

Þegar þetta er skoðað í samhengi þá má draga þá ályktun að vinnuálag á vinnutíma gæti verið meira hjá innheimtumönnum ríkissjóðs, almannatryggingum og lánasjóðum en hjá öðrum stofnunum sem hafa önnur viðfangsefni. Það er þó á sama tíma athyglisvert að félagsmenn SFR í þessum stofnunum sinna almennt skrifstofustörfum og skrifstofumenn taka síður en aðrar starfsstéttir hugsanir/áhyggjur af vinnu og vinnutengdum málum með heim eftir að vinnu lýkur.

Starfsöryggi og aðhaldsaðgerðir á vinnustað
Meirihluti félagsmanna eða um 76% telur starfsöryggi sitt standa í stað á milli ára. Flestir starfsmenn hafa þó á sama tíma upplifað aðhaldsaðgerðir á vinnustaðnum en 9 af hverjum 10 félagsmönnum segja að gripið hafi verið til aðhaldsaðgerða á tímabilinu.

Heldur dregur úr starfsöryggi skv. könnuninni, en 26% SFR félaga telur starfsöryggi vera minna nú en það var fyrir ári, 67% telja það svipað og fyrir ári og 7% telja það meira en fyrir ári. Tæplega fjórðungur (23%) svarenda segja að uppsagnir hafi verið í þeirra stofnun vegna samdráttar á síðustu mánuðum. Helst verða starfsmenn varir við uppsagnir í verslunar- og sölustörfum og heilbrigðis- og félagsþjónustu. Einnig verða félagsmenn meira varir við uppsagnir í stærri stofnunum en minni.

Hjá 12% svarenda hafa laun verið skert. Algengast er að þau hafi verið skert í hópi starfsmanna löggæslu, dómstóla og fangelsa. Þar segja 38% að laun hafi verið skert. Þeir sem hafa hærri laun hafa frekar lent í skerðingu en þeir sem lægri laun hafa. Þó hafa 6% starfsmanna með lægri laun en 250 þúsund á mánuði lent í skerðingu, en 20% þeirra sem hafa hærri laun en 450 þúsund kr. á mánuði hafa lent í skerðingu. Langalgengast er að laun hafi verið skert með yfirvinnubanni eða skerðingu á yfirvinnu (72%).

Dregur úr ánægju með lífið
Þrátt fyrir aukna starfsánægju, dregur úr ánægju fólks með lífið. Þeim sem segjast mjög ánægðir fækkar úr 41% í 28%. Meiri óánægja er þar sem hafa verið uppsagnir og þar sem laun hafa verið skert. Starfsfólk stærri stofnana er almennt óánægðara með lífið en starfsfólk minni stofnana.

Vísbendingar um að kynbundinn launamunur aukist
Könnun Capacent sýnir að óleiðréttur launamunur kynjanna á heildarlaunum fólks í fullu starfi er um 21% líkt og síðustu tvö ár. Karlar í fullu starfi eru með 471 þúsund krónur á mánuði en konur 372 þúsund. Launahækkun heildarlauna hjá körlum og konum var álíka mikil þetta árið og því kemur ekki á óvart að launamunur heildarlauna haldist óbreyttur.
Þá munar um 17-22% á heildarlaunum karla og kvenna í ólíkum menntunarhópum. Í ólíkum starfsstéttum er mestur launamunurinn í starfsstéttinni „sérhæft starfsfólk og tæknar“ líkt og áður og eru konur þar með 24% lægri laun en karlar. Þarna hefur launamunur kynjanna verið mestur undanfarin ár. Launamunurinn í sölu- og afgreiðslustörfum er konum í hag, en um lítinn hóp er að ræða, aðeins 11 konur og 18 karlar.

Kynbundinn launamunur heildarlauna, þ.e. þegar tekið hefur verið tillit til ýmissa þátta sem áhrif hafa á laun mælist munurinn 10% en mældist 7% í fyrra og 10% árið 2011. Breytingar eru innan skekkjumarka frá síðustu könnun. Við útreikninga liggja til grundvallar heildarlaun fólks í fullu starfi. Tekið er tillit til áhrifa fjölmargra þátta í útreikningunum þannig að sá munur sem fram kemur í launum karla og kvenna skýrist ekki af mismunandi vinnutíma, ólíkum starfsgreinum, atvinnugreinum, eða vegna mismunar á aldri, starfsaldri, menntun eða mannaforráðum karla og kvenna.
Grunnlaun kvenna hækkuðu meira en karla þetta árið og því dregur úr launamuni kynjanna hvað varðar grunnlaunin. Konur hafa tæplega 6% lægri laun en karlar og hefur munurinn aldrei verið minni frá því að mælingar hófust. Ekki mælist kynbundinn launamunur á grunnlaunum.

Hér að neðan eru birtar niðurstöður Launakönnunar SFR 2014 í nokkrum töflum. Í töflunum eru gefin upp meðallaun starfsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum svo sem atvinnugrein og starfsstétt.

Athugið að meðaltal er ekki birt nema það séu fimm eða fleiri starfsmenn á bak við meðaltalið.

Allar launatöflur 2014

1. Meðallaun eftir starfsstétt og kyni.
2. Breytingar á grunn- og heildarlaunum á milli ára.
3. Grunnlaun eftir starfsstétt og bakgrunnsþáttum.
4. Heildarlaun eftir starfsstétt og bakgrunnsþáttum.
5. Meðallaun eftir atvinnugrein.
6. Breytingar á grunn- og heildarlaunum milli ára eftir atvinnugreinum.
7. Grunnlaun eftir atvinnugrein og bakgrunnsþáttum.
8. Heildarlaun eftir atvinnugrein og bakgrunnsþáttum.
9. Laun; heilbrigðisþjónusta.
10. Laun; félagsþjónusta.
11. Laun; innheimtumenn, almannatryggingar og lánasjóðir.
12. Laun; landbúnaður, orkustofnanir og skógrækt.
13. Laun; löggæsla, dómstólar og fangelsi.
14. Laun; menntastofnanir, skólar og frístundaheimili.
15. Laun; rannsókna- og eftirlitsstofnanir.
16. Laun; heildsala og/eða smásala.
17. Laun; opinber stjórnsýsla.
18. Laun; önnur opinber starfssemi og þjónusta.

Skýringar
Í launatöflunum sem birtar eru hér eru gefin upp meðallaun félagsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum, þó aðallega starfsstétt. Meðaltal launa er ekki birt nema fimm eða fleiri félagsmenn hafi svarað í viðkomandi hópi. Launatölurnar í töflunni með heildar- og grunnlaunum mánaðar byggjast á svörum starfsfólks í 70-100% starfshlutfalli. Laun starfsfólks í 70-99% starfshlutfalli eru uppreiknuð miðað við 100% starf. Auk meðaltals eru einnig birt miðgildi, 25% mörk og 75% mörk í töflunum. Þær tölur gefa til kynna launadreifingu í viðkomandi starfsstétt. Miðgildi skiptir svarendahópnum í tvennt, helmingur svarenda er með lægri laun en miðgildið segir til um og helmingur með hærri laun. Talan í dálkinum 25% mörk gefur til kynna að fjórðungur svarenda er með sömu eða lægri laun en þau sem birtast í dálkinum og eru þá 75% svarenda með hærri laun. Talan í dálkinum 75% mörk gefur hins vegar til kynna að fjórðungur svarenda er með hærri laun en tilgreind eru í dálkinum á meðan 75% svarenda eru með sömu laun eða lægri.
Á grundvelli þessara talna, meðaltals, miðgildis, 25% marka og 75% marka, má meta launadreifingu samkvæmt eftirfarandi. Því breiðara sem bilið er á milli 25% marka, miðgildis og 75% marka, þeim mun meiri er launadreifingin í viðkomandi hópi. Eftir því sem bilið breikkar má segja að erfiðara sé að gera sér grein fyrir því hvaða laun eru algengust í viðkomandi starfsstétt eða hópi. Aftur á móti eru launin einsleitari í hópum eftir því sem bilið á milli þessara talna er þrengra og þá er auðveldara að gera sér grein fyrir á hvaða bili algengast er að laun séu í hópnum eða starfsstéttinni. Einnig er hægt að bera saman mismun á meðaltali og miðgildi. Ef meðaltalið er hærra en miðgildið bendir það til þess að nokkrir svarendur í hópnum hafi töluvert hærri laun en meginþorri hópsins og hífi þannig meðaltalið upp. Ef meðaltalið er lægra en miðgildið eru að líkindum nokkrir svarendur með töluvert lægri laun en meginþorri hópsins sem dregur þannig meðaltalið niður. Ef litlu munar á miðgildi og meðaltali má segja að ákveðið jafnvægi ríki í launadreifingu hópsins.

Heildarlaun SFR félaga hækka að meðaltali um 6% sem er umfram verðalag og hækkun kjarasamninga
Helstu niðurstöður könnunarinnar sýna að heildarlaun SFR félaga hækkuðu um u.þ.b. 20 þúsund krónur frá því í janúar í fyrra. Þetta er tæplega 6% hækkun. Meðaltal heildarlauna í könnuninni nú voru 372 þúsund en voru 352 þúsund krónur fyrir ári fyrir fullt starf. Grunnlaun hækka einnig um 6%.

Heildarlaun hækka um 6%
Helstu niðurstöður könnunarinnar sýna að heildarlaun SFR félaga í fullu starfi hækkuðu um u.þ.b. 20 þúsund krónur frá því í janúar í fyrra. Þetta er tæplega 6% hækkun, en skv. könnuninni sem gerð var fyrir ári hækkuðu heildarlaun um 7% frá janúar 2011 til janúar 2012. Meðaltal heildarlauna í könnuninni nú voru 372 þúsund en voru 352 þúsund krónur fyrir ári fyrir fullt starf. Spurt er um laun greidd þann 1. febrúar 2013. Heildarlaun karla hækkuðu um rúmar 26 þúsund krónur (rúm 6%) og laun kvenna hækkuðu um 19 þúsund krónur (tæp 6%).

Kjarasamningsbundin hækkun á tímabilinu var 3,25% og neysluvísitala hækkaði á sama tímabili um 4.8% þannig að kaupmálttaraukning SFR félaga er um 2-3%

Grunnlaun/dagvinnulaun hækka um 6%
Grunnlaun SFR félaga í fullu starfi hækkuðu um u.þ.b. 17 þúsund krónur frá því í könnuninni fyrir ári. Þetta er tæp 6% hækkun. Meðaltal grunnlauna í könnuninni nú voru 314 þúsund, en voru 297 þúsund krónur fyrir fullt starf í fyrra. Spurt er um laun greidd 1. febrúar 2013. Karlar fengu tæplega 336 þúsund og hækkuðu um rúmlega 20 þúsund (rúm 6%) og konur fengu rúmlega 305 þúsund og hækkuðu um tæplega 17 þúsund (tæp 6%) í grunnlaun fyrir fullt starf.

Sérhæft starfsfólk og tæknar hækka mest
Eins og áður sagði, er um 6% hækkun á bæði grunnlaunum og heildarlaunum. Í heildarlaunum hækkar sérhæft starfsfólk og tæknar mest – eða um 9%. Minnst hækkun á heildarlaunum er í hópnum „Sölu- og afgreiðslustörf“ (1%) og „önnur störf“ (3%) en í þeim hópi eru ófaglærð störf, svo sem öryggisvarsla, húsvarsla, ræsting og ótilgreind umönnunarstörf. Aðrar starfsstéttir hækkuðu um 4-8%. Innan þessara yfirflokka er síðan mikill breytileiki og má nánar sjá launaþróun starfsstétta í launatöflunum.

Bilið á milli hæstu og lægstu launanna eykst
Þegar borin eru saman laun þeirra 5% félagsmanna sem eru á lægstu laununum og þeirra 5% sem eru á hæstu laununum má sá að launabilið eykst á milli ára.

Samanburður á 5% hæstu og 5% lægstu launum hjá SFR
Með því að bera saman laun þeirra lægst launuðustu og þeirra hæst launuðustu fæst mynd á launabilið hjá félagsmönnum.
Þau 5% sem eru með lægstu heildarlaun eru með 228 þúsund krónur í heildarlaun, en þau 5% sem hæst hafa launin eru með 666 þúsund á mánuði í heildarlaun. Það þýðir að þeir sem lægstu launin hafa eru með þriðjung af launum þeirra sem hæstu launin hafa. Einnig mætti segja að þeir sem hæstu launin hafa séu með tæplega þreföld laun þeirra sem lægstu launin hafa.
Launabil grunnlauna er minna en heildarlauna, en þar eru þau 5% lægst launuðustu með 42% af launum þeirra 5% sem eru hæst launuðust. Það þýðir að þeir hæst launuðustu eru með 2,4 sinnum hærri laun en þau lægst-launuðustu. Þetta launabil er svipað og mældist 2012 en hærra en 2010.

 Á töflunum hér að ofan má sjá að á árunum 2008-2010 hækkuðu laun þeirra lægst launuðu umfram laun þeirra hæst launuðu en á síðustu þremur árum hefur þetta snúist við og laun þeirra 5% hæst launuðu hafa hækkað hlutfallslega meira en laun annarra hópa.

Aukagreiðslur og hlunnindi
Flestir félagsmenn SFR eða um 80% fá einhverskonar aukagreiðslur, algengast er að þær séu í formi yfirvinnugreiðslna. Ríflega helmingur félagsmanna hefur einhver hlunnindi en þar er átt við ýmsa styrki og greiðslur.

Nærri átta af tíu fá einhverjar aukagreiðslur
Þegar spurt er hvað sé innifalið í heildarlaunum nefna tæplega 80% einhverjar greiðslur. Rúmlega þriðjungur nefnir yfirvinnugreiðslur, ríflega fjórðungur greiðslur fyrir „óunna yfirvinnu,“ um fimmtungur fékk fæðishlunnindi og jafnmargir fengu greitt vaktaálag. Líkt og í fyrri könnunum eru þó færri konur sem fá aukagreiðslur en karlar. Um 27% kvenna fá engar aukagreiðslur en aðeins 7% karla.

Ánægja með laun
Ánægja með laun stendur í stað á milli ára og einnig dregur úr muni á því hvað félagsmönnum finnast sanngjörn laun og því hver raunverluleg laun eru.

Ánægja með laun
Strax eftir kreppu jókst mjög ánægja með laun, en svo dró aftur úr ánægjunni og nú hefur ánægja með laun verið svipuð síðustu þrjú árin. Karlar eru lítið eitt ánægðari með laun sín en konur. Yngsti hópurinn og þeir sem hafa starfað skemur en tvö ár eru ánægðastir. Af starfsstéttum eru stjórnendur og sölu- og afgreiðslufólk ánægðast og af atvinnugreinum er mest ánægja með laun meðal fólks í landbúnaði, orkustofnunum og lánasjóðum og heildsölu og smásölu.

Minni munur á sanngjörnum og raunverulegum launum
Í könnuninni er spurt hvaða laun fólki finnist sanngjörn fyrir sína vinnu miðað við fullt starf. Munur á sanngjörnum launum og raunverulegum launum er nú 25% og minnkar milli mælinga. Munurinn á milli raunverulegra og sanngjarna launa er svipaður nú og í mælingunni eftir hrun (febrúar 2009). Líklegt er að þetta endurspegli minni væntingar til launahækkana nú en síðustu þrjú ár. Eins og áður munar talsverðu í launavæntingum kynjanna. Konur telja sanngjarnt að fá 418 þúsund á mánuði, en karlar telja sanngjarnt að fá 529 þúsund fyrir fullt starf. Þar munar 21% á væntingum kynjanna – sem er nánast sami munur og fæst séu borin saman raunveruleg uppreiknuð heildarlaun. Má því segja að væntingar og veruleiki fari saman að þessu leyti. Laun þess hóps sem hefur lægri laun en 250 þúsund þyrftu að hækka mest, eða um tæplega 40%. Laun þess hóps sem hefur 450 þúsund eða meira þyrftu að hækka minnst, eða um 15% til að verða sanngjörn, að mati svarenda.

Álag í vinnu
Flestir telja vinnuálag sitt hæfilegt eða um 56% en þó er rúmur helmingur á því að vinnuálag hafi aukist. Um 20% eiga erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna eftir að heim er komið.

Álag mikið
Tæp 42% telja vinnuálag sitt of mikið (alltof mikið eða heldur of mikið), en flestir telja álagið hæfilegt eða tæp 56%. Margir telja einnig að álag hafi aukist. Nú telja ríflega tæp 58% að álag hafi aukist á sl. 12 mánuðum, en þetta hlutfall var tæp 61% þegar mest var árið 2011.

Ná ekki alltaf að ljúka verkefnum
Tæp 8% segjast sjaldan eða aldrei ná að ljúka reglubundnum verkefnum innan hefðbundins vinnutíma. Algengast er að starfsfólk nái ekki að ljúka verkefnum sínum í atvinnugreininni „Innheimtumenn ríkissjóðs, almannatryggingar og lánasjóðum“ en þar eru tæp 13% sem ná sjaldan eða aldrei að ljúka verkefnum sínum. Einnig er algengara að stjórnendur, sérfræðingar og skrifstofufólk nái ekki að klára verkefni sin en aðrar stéttir. Hvort fólk nær að ljúka verkefnum sínum tengist mjög álagi og þar sem álag er allt of mikið er um þriðjungur svarenda sem nær að klára verkefni sín innan hefðbundins vinnutíma.

Erfitt að hætta að hugsa um vinnunna
Tæpur fimmtungur á erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna þegar heim er komið og lítið eitt hærra hlutfall svarenda segist vera svo þreyttur eftir að heim sé komið að þeir eigi erfitt með að gera nokkurn skapaðan hlut. Tæp 10% segjast oft hafa áhyggjur af því að upp komi vandamál í vinnunni sem ekki verði við ráðið og lítið eitt hærra hlutfall segist oft ekki langa í vinnuna næsta dag. Ríflega 7% hafa næstum daglega eða nokkrum sinnum í viku átt í erfliðleikum með að sinna skyldum sínum gagnvart fjölskyldunni vegna þess hve miklum tíma þeir vörðu í vinnunni.

Karlar eiga erfiðara með að hætta að hugsa um vinnuna eftir að heim er komið en konur og það á einnig við um stjórnendur og sérfræðinga í meira mæli en aðrar stéttir. Áhyggjur af vandamálum eru líka algengari meðal stjórnenda og sérfræðinga, en sjaldgæf meðal sölu- og afgreiðslufólks. Þreyta er mest áberandi meðal ungs fólks og kvenna. Áhyggjur af vandamálum eru algengri meðal ungs fólks og meðal sérfræðinga og fólks í „öðrum störfum.“ Það er einkum fólk á barneignaraldri sem erfitt á með að samræma vinnu og fjölskyldulíf, en tæp 13% segjast eiga næstum daglega eða nokkrum sinnum í viku hafa átt í erfliðleikum með að sinna skyldum sínum gagnvart fjölskyldunni vegna þess hve miklum tíma þeir vörðu í vinnunni. Árekstrar vinnu og einkalífs eru einnig algengari hjá stjórnendum, sérfræðingum og sérhæfðu starfsfólki, en minna áberandi hjá skrifstofufólki og sölu og afgreiðslufólki.

Veikindi
Rúmlega 85% félagsmanna SFR eru frá vinnu að minnsta kosti 1 dag á ári og um 17% hafa verið meira en 10 daga frá vinnu vegna veikinda.

Veikindi
Rúmlega 85% sögðust hafa verið fjarverandi frá vinnu einn dag eða meira á síðustu 12 mánuðum vegna eigin veikinda. Rúmur þriðjungur var fjarverandi 1-3 daga, svipað stór hópur var fjarverandi 4-9 daga og ríflega einn af hverjum sex voru fjarverandi 10 daga eða meira. Karlar segjast síður vera fjarverandi en konur, en um 20% þeirra sögðust ekki hafa verið fjarverandi á sl. 12 mánuðum í samanburði við 13% kvenna.

Þeir sem finna fyrir mikilli streitu eru meira fjarverandi en þeir sem minna finna fyrir henni. Mat á stjórnun og starfsumhverfi tengist einnig fjarvistum og eru fjarvistir meiri þar sem heildareinkunn vinnustaðar er lægri. Þá eru einnig fleiri sem eru frá vinnu þar sem ánægja og stolt er lægra. Niðurstöður sýna því að jákvæðara og meira styðjandi starfsumhverfi skilar sér í minni fjarvistum starfsfólks.

Veikindi barna
Ríflega fjórðungur svarenda hefur verið frá vinnu einn dag eða meira vegna veikinda barna sinna á sl. 12 mánuðum. Fjarvistirnar eru mest áberandi meðal fólks á aldrinum 30-39, en þar hafa nærri 8 af 10 eitthvað verið fjarverandi en nær enginn í aldurshópnum 60 ára og eldri. Ungar konur (yngri en 30 ára) eru mun oftar fjarverandi vegna barna sinna en ungir karlar, en svo munar minnu á fjarvistum karla og kvenna á aldrinum 30-39 ára, þó fleiri konur en karlar séu einnig fjarverandi í þeim aldurshópi. Mun færri voru fjarverandi vegna veikinda maka eða ættingja á sl. 12 mánuðum en vegna barna, eða rúm 10%.

Kostnaður af fjarvistum
Fjarvistir starfsmanna eru kostnaðarsamar fyrir vinnustaði, þó fæstir geri sér grein fyrir hversu mikill sá kostnaður er. Fjarvistir hafa bæði beinan og óbeinan kostnað í för með sér. Óbeinn kostnaður er t.d. neikvæð áhrif fjarvista á þjónustustig og framleiðni. Einnig fylgir fjarvistum ýmiss konar umsýslukostnaður, t.d. við að finna starfsfólk til að fylla í skarðið fyrir þann sem er fjarverandi. Einnig geta fjarvistir valdið öðru starfsfólki óánægju og streitu þar sem vinnuálag þess eykst. Beinn kostnaður er t.d. launakostnaður þar sem kalla þarf inn aukastarfsfólk fyrir þann sem er fjarverandi.

Einelti
Um 12% telja sig hafa orðið fyrir einelti sem er svipað og í fyrra. Athygli vekur þó að meira en helmingur þeirra sem segjast hafa orðið fyrir einelti hafa ekki leitað eftir stuðningi.

Meira en helmingur leitar ekki aðstoðar vegna eineltis
Álíka margir telja sig hafa orðið fyrir einelti í ár eins og í fyrra, eða um 12% nú samanborið við 11% fyrir ári. Algengast er að fólk í félagsþjónustu verði fyrir eineliti en þar segjast 18% hafa orðið fyrir einelti á sl. 12 mánuðum.

Heldur fleiri karlar segjast hafa orðið fyrir einelti (13%) en konur (11%). Einnig er einelti algengara í atvinnugreininni „Innheimtumenn ríkissjóðs, almannatrygginga og lánasjóða“ (17%) en sjaldgæfast í Landbúnaði, orkustofnunum og skógrækt (8%). 

Innan við helmingur leitar eftir stuðningi
Meira en helmingur þeirra sem segjast hafa orðið fyrir einelti (51%) hefur ekki leitað eftir stuðningi vegna eineltisins. En af þeim sem leituðu eftir stuðningi voru 44% ósáttir við það hvernig tekið var á málum í kjölfarið. Sýnir þetta glögglega hversu erfið þessi mál geta verið.

Munur á heildarlaunum rúm 21%
Könnun Capacent sýnir að munur á heildarlaunum karla og kvenna í fullu starfi er rúm 21% körlum í hag. Karlar í fullu starfi eru með 441 þúsund krónur á mánuði en konur 347 þúsund. Þá munar um 16-22% á heildarlaunum karla og kvenna í ólíkum menntunarhópum. Í starfsstéttum er mestur launamunurinn hjá „sérhæfðu starfsfólki og tæknum“ og eru konur þar með 26% lægri laun en karlar. Þarna hefur launamunur kynjanna verið mestur undanfarin ár. Launamunurinn í sölu- og afgreiðslustörfum er konum í hag, en um lítinn hóp er að ræða, aðeins 8 konur og 8 karlar.

Kynbundinn launamunur mælist 7%
þegar tekið hefur verið tillit til ýmissa þátta sem áhrif hafa á laun mælist kynbundinn launamunur nú 7% en mældist 9% í fyrra og 10% árið 2010. Breytingar eru innan skekkjumarka frá síðustu könnun. Þessi munur skýrist ekki af mismunandi vinnutíma, ólíkum starfsgreinum, atvinnugreinum, eða vegna mismunar á aldri, starfsaldri, menntun, eða mannaforráðum karla og kvenna.

Í greiningu Capacent í launakönnuninni er farin sú leið að þegar kynbundinn launamunur er reiknaður, er tillit tekið til þátta sem almennt er talið eðlilegt að hafi áhrif á laun, þ.e. aldur, starfsaldur, starfsstétt, menntun, vaktaálag, mannaforráð og vinnutími. Sá munur sem eftir stendur þegar tekið hefur verið tillit til framangreindra þátta er þá sá munur sem er á launum karla og kvenna sem erfitt er að rekja til annars en kynferðis. Þar sem talað er um heildarlaun hefur hins vegar ekki verið verið leiðrétt fyrir ofantöldum þáttum.

Heildarlaun karla hærri en heildarlaun kvenna í öllum starfstéttum
Þegar launamyndun fólks í fullu starfi er skoðuð fyrir starfsstéttir og kyn, má sjá að karlar fá hærri grunnlaun en konur, hærri yfirvinnugreiðslur og oft aðrar greiðslur umfram konur. Heildarlaun karla eru því hærri en kvenna í öllum starfsstéttum eins og sjá má á myndinni hér að meðan.

Samanburður á milli stéttafélaga
Launakönnunin er að vanda unnin í samstarfi við VR. Það þýðir að félagsmenn allra stéttarfélaganna svara samskonar spurningalista frá Capacent Gallup. Þeir sem svara könnuninni hafa allir uppfyllt ákveðin skilyrði um starfstíma
og stéttarfélagsaðild. Það er því vert að hafa í huga að nokkur munur getur verið á svörun þessa hóps og þeirra félagsmanna annarra sem eru nýrri í starfi og eða laustengdari félögunum. Einnig er vert að hafa í huga að munurinn á
launum félagsmanna stafar að hluta til af því að samsetning hópanna er ólík hvað varðar störf, aldur og starfsaldur.

Launin hærri á almennum vinnumarkaði
Launin eru hæst hjá VR og munar töluverðu á milli launa á almennum og opinberum vinnumarkaði. Meðallaun félagsmanna í VR eru tæp 507 þúsund en þau eru á bilinu 372-377 þúsund hjá St.Rv. og SFR. Þarna munar
um 130 þúsund á mánuði. Félagsmenn VR eru því með 35%-36% hærri laun en félagsmenn SFR og St.Rv. fyrir fullt starf.

Samanburður á VR og SFR
Félagsmenn VR eru með tæplega 18% hærri heildarlaun en félagsmenn SFR að teknu tilliti til mismunandi samsetningar hópanna. Þá er tekið tillit til vinnutíma, kyns, aldurs, starfsaldurs, yfirflokka starfsstétta, menntunar og vaktaálags. Þetta er sami munur og fyrir ári. Karlar í VR eru með 15% hærri heildarlaun en karlar í SFR og konur í VR eru með 19% hærri laun en konur innan SFR að teknu tilliti til vinnutíma, aldurs, starfsaldurs, yfirflokka starfsstétta, menntunar og vaktaálags.

Launahækkun á milli ára
Launin hækka mest á milli ára hjá VR eða um 7%. Hjá SFR um 6% og St.Rv. um 2,3%. Hér í töflunni að neðan má einnig sjá að laun VR félaga hafa hækkað um tæp 15% á síðustu þremur árum til samanburðar við rúm 13% hjá SFR á sama tímabili.

Annar samanburður
Þegar litið er til annarra þátta má glöggt sjá að hlutfall háskólamenntaðra er svipað hjá St.Rv. og VR eða um 35%. SFR sker sig úr hópnum hvað þetta varðar en þar eru félagsmenn með háskólamenntun um 10%. Vinnuvikan er að meðaltali lengst hjá St.Rv. eða tæpar 44 klst. hjá starfsmanni í fullu starfi og hún er styst hjá SFR eða tæpar 43 klst.

VR sker sig frá SFR og St.Rv.
Hvað varðar hlunnindi þetta árið en rúm 70% félagsmanna VR njóta hlunninda á móti um 60% félagsmanna St.Rv. og SFR. Það er þó athyglisvert í þessu sambandi að miklu munar á milli ára hjá St.Rv. en verulega dregur úr hlunnindum á milli ára. Í fyrra nutu 72,4% félagsmanna St.Rv. hlunninda af einhverju tagi en nú eru það 60,4%. Þetta er einkar athyglisvert í ljósi þess að laun St.Rv. félaga hækka einnig lítið á milli ára og minna en hjá SFR og VR.

Að lokum er það ánægja með launakjör. Í ljósi þess sem fram hefur komið hér að ofan er ekki að undra að félagsmenn á almenna vinnumarkaðinum eru almennt mun ánægðari með launakjör sín en félagsmenn hjá hinu opinbera en tæplega helmingur félagsmanna VR er ánægður með launakjör sín. Félagsmenn St.Rv. eru líkt og í fyrra óánægðastir með laun sín en aðeins rúmlega 12% félagsmanna St.Rv. segjast ánægðir með launakjör.

Hér að neðan eru birtar niðurstöður Launakönnunar SFR 2013 í nokkrum töflum. Í töflunum eru gefin upp meðallaun starfsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum svo sem atvinnugrein og starfsstétt.
Athugið að meðaltal er ekki birt nema það séu fimm eða fleiri starfsmenn á bak við meðaltalið.

Launatöflur
1. Meðallaun eftir starfsstétt og kyni.
2. Breytingar á grunn- og heildarlaunum á milli ára.
3. Grunnlauna eftir starfsstétt og bakgrunnsþáttum.
4. Heildarlaun eftir starfsstétt og bakgrunnsþáttum.
5. Meðallaun eftir atvinnugrein.
6. Breytingar á grunn- og heildarlaunum milli ára eftir atvinnugreinum.
7. Grunnlaun eftir atvinnugrein og bakgrunnsþáttum.
8. Heildarlaun eftir atvinnugrein og bakgrunnsþáttum.

Launatöflum skipt eftir atvinnugreinum
9. Laun; heilbrigðisþjónusta.
10. Laun; félagsþjónusta.
11. Laun; innheimtumenn, almannatryggingar og lánasjóðir.
12. Laun; landbúnaður, orkustofnanir og skógrækt.
13. Laun; löggæsla, dómstólar og fangelsi.
14. Laun; menntastofnanir, skólar og frístundaheimili.
15. Laun; rannsókna- og eftirlitsstofnanir.
16. Laun; heildsala og/eða smásala.
17. Laun; opinber stjórnsýsla.
18. Laun; önnur opinber starfssemi og þjónusta.

Skýringar
Í launatöflunum sem birtar eru hér eru gefin upp meðallaun félagsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum, þó aðallega starfsstétt. Meðaltal launa er ekki birt nema fimm eða fleiri félagsmenn hafi svarað í viðkomandi hópi. Launatölurnar í töflunni með heildar- og grunnlaunum mánaðar byggjast á svörum starfsfólks í 70-100% starfshlutfalli. Laun starfsfólks í 70-99% starfshlutfalli eru uppreiknuð miðað við 100% starf. Auk meðaltals eru einnig birt miðgildi, 25% mörk og 75% mörk í töflunum. Þær tölur gefa til kynna launadreifingu í viðkomandi starfsstétt. Miðgildi skiptir svarendahópnum í tvennt, helmingur svarenda er með lægri laun en miðgildið segir til um og helmingur með hærri laun. Talan í dálkinum 25% mörk gefur til kynna að fjórðungur svarenda er með sömu eða lægri laun en þau sem birtast í dálkinum og eru þá 75% svarenda með hærri laun. Talan í dálkinum 75% mörk gefur hins vegar til kynna að fjórðungur svarenda er með hærri laun en tilgreind eru í dálkinum á meðan 75% svarenda eru með sömu laun eða lægri.

Á grundvelli þessara talna, meðaltals, miðgildis, 25% marka og 75% marka, má meta launadreifingu samkvæmt eftirfarandi. Því breiðara sem bilið er á milli 25% marka, miðgildis og 75% marka, þeim mun meiri er launadreifingin í viðkomandi hópi. Eftir því sem bilið breikkar má segja að erfiðara sé að gera sér grein fyrir því hvaða laun eru algengust í viðkomandi starfsstétt eða hópi. Aftur á móti eru launin einsleitari í hópum eftir því sem bilið á milli þessara talna er þrengra og þá er auðveldara að gera sér grein fyrir á hvaða bili algengast er að laun séu í hópnum eða starfsstéttinni. Einnig er hægt að bera saman mismun á meðaltali og miðgildi. Ef meðaltalið er hærra en miðgildið bendir það til þess að nokkrir svarendur í hópnum hafi töluvert hærri laun en meginþorri hópsins og hífi þannig meðaltalið upp. Ef meðaltalið er lægra en miðgildið eru að líkindum nokkrir svarendur með töluvert lægri laun en meginþorri hópsins sem dregur þannig meðaltalið niður. Ef litlu munar á miðgildi og meðaltali má segja að ákveðið jafnvægi ríki í launadreifingu hópsins.

Heildarlaun
Helstu niðurstöður könnunarinnar sýna að heildarlaun SFR félaga hækkuðu um u.þ.b. 23 þúsund kr. frá því í könnuninni fyrir ári. Þetta er um 7% hækkun. Meðaltal heildarlauna í könnuninni nú voru 352 þúsund en voru 329 þúsund kr. fyrir ári fyrir fullt starf. Spurt er um greidd laun þann 1. febrúar 2012. Heildarlaun karla hækkuðu um rúmar 19 þúsund kr. (hækkun um 5%) og laun kvenna hækkuðu um tæpar 24 þúsund kr. (8%).

Grunnlaun
Grunnlaun SFR félaga fyrir fullt starf hækkuðu um u.þ.b. 18 þúsund kr. frá því í könnuninni fyrir ári. Það er um 6% hækkun. Meðaltal grunnlauna í könnuninni nú voru 297 þúsund kr. á mánuði, en voru 279 þúsund kr. fyrir fullt starf í fyrra. Spurt er um laun greidd 1. febrúar 2012. Karlar fengu tæplega 316 þúsund kr. á mánuði og hækkuðu um rúmlega 12 þúsund kr. (4%) og konur fengu rúmlega 288 þúsund og hækkuðu um tæplega 20 þúsund kr. (7%).
Mest hækkar sölu- og afgreiðslufólk – eða um 12%. Laun fólks við gæslu-, lager- og framleiðslustörf hækka um 2%. Aðrar starfsstéttir hækkuðu um 6-11%. Þá er verið að skoða yfirflokka starfsstétta, en innan þessara flokka er mikill breytileiki og má nánar sjá launaþróun starfsstétta í launatöflunum.

Kjarasamningsbundnar hækkanir
Snemmsumars 2011 voru undirritaðir nýir kjarasamningar með launahækkun í júní 2011. Hjá SFR voru kjarasamningsbundnar hækkanir ríkisstarfsmanna á árinu 2011 metnar á 5,2%. Það þýðir að launaskrið umfram kjarasamning SFR félaga er um 2% á tímabilinu.

Það er alltaf athyglisvert að skoða þróun hæstu og lægstu launa hjá SFR eins og hún kemur fram í launakönnuninni. Laun þeirra 5% lægstu lækka á milli ára um 0,5-2% á meðan laun þeirra 5% sem hæst hafa launin hækka umtalsvert á milli ára eða um 18-19,7%. Nú munar 390 þúsund krónum á mánuði á launum þeirra 5% hæstu og 5% lægstu sem er meiri munur en í fyrra, en mjög nálægt því sem var árið 2010.

Framkvæmd
Könnunin var unnin af Capacent Gallup í febrúar og mars 2012 og var framkvæmd með líkum hætti og síðustu ár. Alls sendu rúmlega 3.000 SFR félagar inn lista, en tæplega 2.800 svör voru notuð við úrvinnsluna. Svarhlutfall var tæplega 63%. Af þeim sem svöruðu voru konur um 70% og karlar um 30% og er það svipað og í síðustu könnunum. Langflestir félagsmanna svöruðu á netinu. Hjá St.Rv. sendu tæplega 1.300 manns inn lista og þar af voru notuð 1.131 svör.


Trúnaður
SFR vill árétta að alger trúnaður ríkir við framkvæmd könnunarinnar. Mjög ströngum reglum er fylgt af Capacent við úrvinnslu gagnanna og geymslu þeirra. Öllum úrtakslistum er síðan eytt þegar niðurstöður hafa verið birtar og verkefni formlega lokið.

Úr niðurstöðum könnunarinnar má lesa að flestir telja að álagið í starfi sé hæfilegt eða tæp 56%. Tæp 42% segja þó að vinnuálag sé of mikið (alltof mikið eða heldur of mikið). Margir telja einnig að álag hafi aukist, en þeim fækkar þó frá fyrra ári. Nú telja ríflega 56% að álag hafi aukist á sl. 12 mánuðum, en þetta hlutfall var tæp 61% fyrir ári.
Ríflega fimmtungur á oft erfitt með að hætta að hugsa um vinnuna þegar heim er komið og einnig segist rúmlega helmingur svarenda vera svo þreyttur eftir að heim sé komið að þeir eigi erfitt með að gera nokkurn skapaðan hlut. Tæplega 11% segjast oft hafa áhyggjur af því að upp komi vandamál í vinnunni sem ekki verði við ráðið og sama hlutfall segist oft ekki langa í vinnuna næsta dag.

Þreyta er meira áberandi meðal ungs fólks og kvenna en meðal karla og þeirra sem eldri eru. Þreyta er einnig algengust meðal sölu- og afgreiðslufólks. Áhyggjur af vandamálum eru líka algengari meðal ungs fólks, en minnst meðal sölu- og afgreiðslufólks. Karlar eiga erfiðara með að hætta að hugsa um vinnuna eftir að heim er komið en konur og það á einnig við um stjórnendur og sérfræðinga í meira mæli en aðrar stéttir.

Starfsöryggi
Færri segja nú að starfsöryggi þeirra hafi minnkað en í síðustu könnunum. Hjá SFR segja 11% að starfsöryggi þeirra hafi minnkað, en þeir voru 19% fyrir ári og tæp 30% þegar mest var eftir hrun. Langflestir segja nú að starfsöryggi sé svipað og fyrir ári, en 11% að það hafi aukist.

Vinnutími
Vinnutími í fullu starfi á viku er því sem næst óbreyttur milli mælinga, þó minnkar vinnutími karla lítið eitt en vinnutími kvenna stendur í stað.

Til lengri tíma má sjá að dregið hefur úr mun á vinnutíma karla og kvenna hjá SFR. Munurinn var rúmir 5 tímar 2007 en er nú tæpir 4 tímar og er þetta minnsti munur sem mælst hefur á vinnutíma karla og kvenna í könnunum SFR.

Hjá SFR hefur dregið úr ánægju með laun síðustu tvö ár, en nú eykst ánægjan lítillega á ný. Ríflega 19% svarenda segjast nú ánægðir með launakjör sín. Karlar eru lítið eitt ánægðari með laun en konur og þeir sem hafa starfað skemur en 2 ár eru ánægðastir af ólíkum starfsaldurshópum. Yfir heildina eru þó fleiri óánægðir með launin en ánægðir, því 57% segjast ýmist mjög óánægðiir eða frekar óánægðir með launin.

Af starfsstéttum er sölu- og afgreiðslufólk ánægðast, en sá hópur hækkaði einmitt mest í launum milli ára.Tæplega 23% svarenda eru óánægðir með launakjör sín í þeim hópi. Mest óánægja er í hópi sérhæfðs starfsfólks og tækna, en þar eru ríflega 62% óánægðir með launakjör. Af atvinnugreinum er mest ánægja meðal fólks í landbúnaði og orkustofnunum. Þar er nærri helmingur svarenda ánægður með launakjör sín. Mest óánægja er á hinn bóginn í hópi þeirra sem vinna við heilbrigðisþjónustu, þar eru nærri 73% svarenda óánægðir með launakjör.

Skýr tengsl eru á milli ánægju með laun og þeirra launa sem fólk fær. Þannig voru þeir sem voru með lægri laun en 250 þúsund langóánægðastir, en þeir sem voru með 450 þúsund eða hærri laun ánægðastir.

Munurinn á sanngjörnum launum og raunverulegum launum er svipaður nú og í fyrra, eða 28%. Konur telja sanngjarnt að fá 402 þúsund á mánuði, en karlar telja sanngjarnt að fá 514 þúsund fyrir fullt starf. Konur hjá SFR hafa 22% lægri launavæntingar en karlar.

Ánægja með lífið
Ánægja með lífið eykst nú á ný, en mjög dró úr henni eftir bankahrunið. Samkvæmt niðurstöðum könnunarinnar fjölgar þeim sem segjast mjög ánægðir. Þeir voru rúm 26% fyrir ári, en eru nú rúm 35%.

Konur eru lítið eitt ánægðari með lífið en karlar. Ánægja með lífið tengist ýmsum aðstæðum í lífi fólks. Þannig eru þeir sem telja starfsöryggi sitt minna nú en fyrir ári óánægðari með lífið en þeir sem segja starfsöryggi sitt vera óbreytt eða meira.

Skýr tengsl eru einnig milli ánægju með lífið og ánægju með launakjör. Þannig er ánægja með lífið mest meðal þeirra sem eru ánægðir með launakjör, en minnst meðal þeirra sem óánægðastir eru með launakjör.

Hjá SFR verður nú í fyrsta skipti frá því eftir hrun vart við fjölgun í hópi þeirra sem fá hlunnindi og aukagreiðslur. Eftir hrun fækkaði þeim sífellt sem fengu aukagreiðslur ofan á grunnlaun, en nú tekur þeim að fjölga á ný.

Um 79% svarenda voru með aukagreiðslur innifaldar í heildarlaunum í ár, en tæplega 76% sögðu svo vera fyrir ári.
Algengustu aukagreiðslur eru yfirvinnugreiðslur, föst yfirvinna og vaktaálag. Líkt og í fyrri könnunum eru þó færri konur sem fá aukagreiðslur en karlar. Um 26% kvenna fá engar aukagreiðslur en aðeins 8% karla.

Hlutfall þeirra sem fá einhver hlunnindi eykst einnig eftir lækkun síðustu ára. Flestir, eða 39%, fá styrk vegna líkamsræktar, tæp 18% fá fatastyrk, 13% eru með GSM síma og tæp 12% fá fræðslustyrk- eða hlunnindi.

Alls nefndu ríflega 61% að þeir fengju einhver hlunnindi samanborið við tæp 53% fyrir ári. Þó nokkur munur er á styrkjum eftir kyni en hlutfallslega mun fleiri karlar en konur fá GSM síma eða greiddan símakostnað en konur. Þá fá starfsmenn í hlutastörfum síður styrki, hlunnindi en starfsmenn í fullu starfi.

Launamunur kynjanna
Séu heildarlaun karla og kvenna hjá SFR borin saman, sýna niðurstöður að konur hafa 21% lægri laun er karlar. Þetta er óleiðréttur launamunur karla og kvenna í fullu starfi.

Þá hafa konur 14-22% lægri laun en karlar í ólíkum menntunarhópum og um 5-23% í ólíkum yfirflokkum starfsstétta. Kynbundinn launamunur, þ.e. þegar tekið hefur verið tillit til aldurs, starfsaldurs, vinnutíma, vaktaálags, starfsstéttar (yfirflokka) og menntunar, mælist nú 12% en mældist 13% í fyrra og 10% árið 2010.

Litlar breytingar eru því frá síðustu könnun á kynbundnum launamun. Þegar þessi munur á heildarlaunum er skoðaður nánar má sjá að launamunurinn er minnstur á meðal yngstu félagsmannanna og eykst eftir aldri. Einnig má sjá að töluverður munur er eftir starfsstéttum.

Launamunurinn er yfir 20% á milli karla og kvenna í starfsstéttunum sérhæft starfsfólk og tæknar, og gæslu-, lager og framleiðslustörfum. Hann er hins vegar töluvert lægri hjá sölu-, og afgreiðslumönnum, og hjá háskólamenntuðum sérfæðingum. Munur á heildarlaunum er einnig í lægri kantinum hjá skrifstofumönnum en karlar eru hlutfallslega mjög fáir í hópi skrifstofufólks.

Samanburður við önnur félög
Launakönnun SFR og St.Rv. er unnin í samstarfi við VR. Það þýðir að félagsmenn allra stéttarfélaganna fá senda samskonar spurningalista frá Capacent Gallup sem vinnur könnunina.

Félagsmenn VR starfa á almennum markaði en félagsmenn SFR hjá ríki, sjálfseignarstofnunum og opinberum fyrirtækjum og félagsmenn St.Rv. hjá Reykjavíkurborg, Akraneskaupstað og öðrum viðsemjendum félagsins. Könnunin leiðir í ljós nokkurn mun á félögunum eins og sjá má af samanburðinum hér að neðan.

Heildarlaun hækka mest á milli ára hjá St.Rv., eða um 9,9%. Hjá VR hækka þau um 7,4% að meðaltali og hjá SFR um 7%. Launabilið á milli almenna og opinbera markaðarins þ.e. SFR og VR lækkar örlítið, að teknu tilliti til áhrifaþátta á milli ára og er nú 17,6% í stað 19% árið 2011. Þessi munur er þó ekki marktækur. Í krónum talið var munurinn á meðalheildarlaunum VR og SFR í fyrra 112 þúsund á mánuði en í ár er munurinn 122 þúsund á mánuði að meðaltali.

Launamunur kynjanna
Það dregur úr kynbundnum launamuni hjá VR og SFR á milli ára en hann hækkar þó nokkuð hjá St.Rv. á milli ára eða úr rúmum 9% í tæp 12%. Ánægja með launakjör eykst nokkuð á milli ára hjá SFR og VR. Ánægja með launakjör var ekki mæld í fyrra hjá St.Rv en mælist nú 13,3% og er því ánægja með launakjör minnst hjá St.Rv. Kynbundinn launamunur mælist svipaður hjá SFR og St.Rv. og félögin samsvara sér einnig töluvert að öðru leyti. Stærsti munur á félögunum tveimur kemur fram í menntun félagsmanna en rúm 31% félagsmanna St.Rv. hafa háskólapróf og félagið hefur sérákvæði fyrir háskólamenn í samningum sínum. Í SFR eru rúm 9% félagsmanna með háskólamenntum og hefur þeim heldur farið fækkandi á milli ára. Sama gildir um VR og St.Rv. en um 32% félagsmanna þeirra hafa háskólapróf.

Starfsaldur
Meðalstarfsaldur hækkar í öllum félögunum á milli ára sem bendir til að heldur dragi úr starfsmannaveltu að meðaltali á milli ára.

Hér að neðan eru birtar niðurstöður Launakönnunar SFR 2012 í nokkrum töflum. Í töflunum eru gefin upp meðallaun starfsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum svo sem atvinnugrein og starfsstétt.
Athugið að meðaltal er ekki birt nema það séu fimm eða fleiri starfsmenn á bak við meðaltalið.

Launatöflur
1. Meðallaun eftir starfsstétt og kyni.
2. Breytingar á grunn- og heildarlaunum á milli ára.
3. Grunnlauna eftir starfsstétt og bakgrunnsþáttum.
4. Heildarlaun eftir starfsstétt og bakgrunnsþáttum.
5. Meðallaun eftir atvinnugrein.
6. Breytingar á grunn- og heildarlaunum milli ára eftir atvinnugreinum.
7. Grunnlaun eftir atvinnugrein og bakgrunnsþáttum.
8. Heildarlaun eftir atvinnugrein og bakgrunnsþáttum.

Launatöflum skipt eftir atvinnugreinum
9. Laun; heilbrigðisþjónusta.
10. Laun; félagsþjónusta.
11. Laun; innheimtumenn, almannatryggingar og lánasjóðir.
12. Laun; landbúnaður, orkustofnanir og skógrækt.
13. Laun; löggæsla, dómstólar og fangelsi.
14. Laun; menntastofnanir, skólar og frístundaheimili.
15. Laun; rannsókna- og eftirlitsstofnanir.
16. Laun; heildsala og/eða smásala.
17. Laun; opinber stjórnsýsla.
18. Laun; önnur opinber starfssemi og þjónusta.

Skýringar við launatöflur
Í launatöflunum sem birtar eru hér eru gefin upp meðallaun félagsmanna eftir ýmsum bakgrunnsþáttum, þó aðallega starfsstétt. Meðaltal launa er ekki birt nema fimm eða fleiri félagsmenn hafi svarað í viðkomandi hópi. Launatölurnar í töflunni með heildar- og grunnlaunum mánaðar byggjast á svörum starfsfólks í 70-100% starfshlutfalli. Laun starfsfólks í 70-99% starfshlutfalli eru uppreiknuð miðað við 100% starf. Auk meðaltals eru einnig birt miðgildi, 25% mörk og 75% mörk í töflunum. Þær tölur gefa til kynna launadreifingu í viðkomandi starfsstétt. Miðgildi skiptir svarendahópnum í tvennt, helmingur svarenda er með lægri laun en miðgildið segir til um og helmingur með hærri laun. Talan í dálkinum 25% mörk gefur til kynna að fjórðungur svarenda er með sömu eða lægri laun en þau sem birtast í dálkinum og eru þá 75% svarenda með hærri laun. Talan í dálkinum 75% mörk gefur hins vegar til kynna að fjórðungur svarenda er með hærri laun en tilgreind eru í dálkinum á meðan 75% svarenda eru með sömu laun eða lægri.

Á grundvelli þessara talna, meðaltals, miðgildis, 25% marka og 75% marka, má meta launadreifingu samkvæmt eftirfarandi. Því breiðara sem bilið er á milli 25% marka, miðgildis og 75% marka, þeim mun meiri er launadreifingin í viðkomandi hópi. Eftir því sem bilið breikkar má segja að erfiðara sé að gera sér grein fyrir því hvaða laun eru algengust í viðkomandi starfsstétt eða hópi. Aftur á móti eru launin einsleitari í hópum eftir því sem bilið á milli þessara talna er þrengra og þá er auðveldara að gera sér grein fyrir á hvaða bili algengast er að laun séu í hópnum eða starfsstéttinni. Einnig er hægt að bera saman mismun á meðaltali og miðgildi. Ef meðaltalið er hærra en miðgildið bendir það til þess að nokkrir svarendur í hópnum hafi töluvert hærri laun en meginþorri hópsins og hífi þannig meðaltalið upp. Ef meðaltalið er lægra en miðgildið eru að líkindum nokkrir svarendur með töluvert lægri laun en meginþorri hópsins sem dregur þannig meðaltalið niður. Ef litlu munar á miðgildi og meðaltali má segja að ákveðið jafnvægi ríki í launadreifingu hópsins.

Helstu niðurstöður
Hér að neðan er hægt að nálgast helstu niðurstöður könnunarinnar.

Hæstu og lægstu launin hjá SFR
Athyglisvert er að skoða þróun hæstu og lægstu launa hjá SFR eins og hún kemur fram í launakönnuninni. Laun þeirra 5% lægstu hækka töluvert á milli ára eða um 10-12% á meðan laun þeirra 5% sem hæst hafa launin lækka á milli ára um 12-13%. Þetta hefur í för með sér að það dregur töluvert saman á milli þeirra launahæstu og þeirra launalægstu. Í fyrra munaði tæplega 400 þúsund krónum á mánuði á launum þeirra 5% hæstu og 5% lægstu en nú munar um 300 þúsund á þessum hópum.

Strípuð grunnlaun algengari en áður
Langflestir, eða um 63%, fá greidd grunnlaun ásamt einhverjum aukagreiðslum. Um 26% félagsmanna hafa einungis grunnlaun. Fæstir fá hins vegar greitt tímakaup. Ef skoðuð er þróunin á milli ára má sjá að áframhaldandi breyting er á fyrirkomulagi launagreiðslna milli ára hjá SFR, en þeim fækkar enn sem fá aukagreiðslur ofan á grunnlaun. Á móti fjölgar þeim sem segjast einungis fá grunnlaun.
Einkum er áberandi að konum fækkar sem fá aukagreiðslur ofan á grunnlaun, en hlutfall karla sem fær aukagreiðslur stendur nokkurn veginn í stað.

Yfirvinna minnkar
Þeim félagsmönnum hjá SFR sem fá greiðslur fyrir yfirvinnu fækkar nú úr tæplega 41% í ríflega 37% og ef fyrirkomulag aukagreiðslna er skoðað hjá félagsmönnum SFR má sjá að hlutfallslega færri konur fá greidda yfirvinnu en karlar og þær fá einnig lægri upphæð greidda að meðaltali en karlar. Þeir karlar sem fengu greidda yfirvinnu fengu um 90 þúsund króna greiðslu á mánuði en konur fengu um 40 þúsund krónur.

Hækkun heildarlauna á milli ára
Heildarlaun SFR félaga í fullu starfi 1. febrúar 2011 voru 329 þúsund sem er um 1% hækkun frá fyrra ári.
Karlar hækka að meðaltali um 0,4% á milli ára og konur um 1%. Í fyrra hækkuðu karlar um 3,8% og konur um 0,5%
Laun hækka samfara auknum starfsaldri og aukinni menntun og stjórnendur og sérfræðingar eru með 56% hærri laun en skrifstofufólk við afgreiðslu.

Mynd 1. Launaþróun heildarlauna eftir kyni.

Hækkun grunnlauna á milli ára
Grunnlaun/dagvinnulaun fyrir fullt starf voru að meðaltali um 279 þúsund 1. feb. 2011 sem er um 2% hækkun á milli ára.
Karlar hækka um 1,5% að meðaltali og konur um 2,3%

Grunnlaun hækka með auknum starfsaldri og menntun. Grunnlaun eru 17% hærri hjá háskólamenntuðum en fólki með grunnskólapróf. Stjórnendur og sérfræðingar fá 40% hærri laun en skrifstofufólk við afgreiðslu.

Mynd 2. Launaþróun grunnlauna eftir kyni.

Launaþróun eftir kynskiptingu starfsstétta
Myndin sýnir að kvennastörfin dragast afturúr karlastörfum og blönduðum karla- og kvennastörfum.
Kvennastörf hækka minnst annað árið í röð eins og sjá má hér á myndinni.

Mynd 3. Launaþróun heildarlauna eftir kynskiptingu starfsstétta.

Hér á mynd 4 má sjá hækkun launa eftir kynskiptingu starfstétta í prósentum talið.

Mynd 4. Launaþróun heildarlauna eftir kynskiptingu starfsstétta í % talið.

Hversu auðvelt, erfitt telur þú að það sé að fá aðra vinnu á sambærilegum kjörum?
Í könnuninni voru félagsmenn spurðir að því hversu auðvelt eða erfitt þeir teldu að það væri að fá aðra vinnu á sambærilegum kjörum.

Ríflega helmingur félagsmanna SFR eða um 55% telur erfitt að fá nýtt starf á svipuðum kjörum. Ef skoðuð eru svör við sömu spurningu hjá félagsmönnum SFR í fyrra má sjá að þeim fækkar töluvert á milli ára sem telja erfitt að fá nýtt starf á svipuðum kjörum, en í fyrra voru þeir um 66%.

Þessi breyting er athyglisverð og getur stafað af a.m.k. tvennu. Annars vegar breytingum á aðstæðum á vinnumarkaði þar sem fólk telur vinnumarkað vera að opnast og hins vegar breytingum á mati fólks á eigin starfi þar sem félagsmenn telja að laun sín hafi lækkað svo mikið að þeir telji auðveldara að finna aðra sambærilega vinnu á álíka eða betri kjörum.

Vaxandi álag í vinnu
Álag í vinnu eykst á milli ára að mati félagsmanna SFR.
Ríflega 60% svarenda finnst sem álag hafi aukist í vinnunni á síðustu mánuðum, en fyrir ári voru það 56% svarenda sem töldu álag hafa aukist á síðustu mánuðum.

Konur segja frekar en karlar að álagið hafi aukist og yngra fólki finnst álagið frekar hafa aukist en því eldra.
Ef svörun við spurningunni er greind eftir atvinnugreinum sést að það er helst starfsfólk í starfsgreinunum:
Innheimtumenn ríkissjóðs, almannatryggingar og lánasjóður og starfsfólk við löggæslu, dómstóla og fangelsi sem telur að álag hafi aukist.

Álag í vinnu, síðustu mánuðir

Ný og enn stærri sameiginleg launakönnun SFR, St.Rv. og VR.
SFR og VR stéttarfélög hafa undanfarin ár staðið fyrir einni stærstu og veigamestu launa- og vinnumarkaðskönnun landsins. Henni er skipt í tvo hluta Stofnun ársins og Launakönnun félaganna. Launakönnunarhlutinn er ítarlegur og þar eru félagsmenn spurðir um laun og kjaratengd mál. Í ár er launakönnunin enn stærri þar sem Starfsmannafélag Reykjavíkurborgar hefur bæst í hópinn.

Með könnunum er að skapast mikilvægur grunnur til samanburðar og rannsókna á launaþróun í landinu sem er afar mikilvægur jafnt fyrir launafólk, launþegahreyfingarnar og stjórnendur stofnana og fyrirtækja. Þar sem sams konar kannanir eru lagað fyrir VR er samanburðurinn jafnvel enn mikilvægari þar sem þá má fá mikilvægar upplýsingar um laun og launaþróun starfa á opinberum markaði og hinum almennta. Upplýsingar úr launakönnun eru síðan öflugt tæki fyrir félagsmenn til að hafa sem viðmiðun í launaviðtölum.

Launakannanir veita félagsmönnum kost á að bera laun og starfskjör sín saman á milli ára á milli almenna og opinbera vinnumarkaðarins og fylgjast með launaþróun almennt eða í sinni starfsgrein.
Í niðurstöðum könnunarinnar er borðin saman þróun og dreifingu launa sem gefur félögunum m.a. tækifæri til að fylgjast með áhrifum efnahagssveiflna á laun og starfsskilyrði. Hægt er að fylgjast með hver meðalhækkun launa er á milli ára, hvort föst eða breytileg yfirvinna sé að aukast eða minnka, hvort einhver mismunur sé á þróun launa karla eða kvenna og hvort kynbundinn launamunur standi í stað, minnki eða aukist o.s.frv.

Trúnaður
SFR vill árétta að alger trúnaður ríkir við framkvæmd könnunarinnar. Mjög ströngum reglum er fylgt af Capacent við úrvinnslu gagnanna og geymslu þeirra. Öllum úrtakslistum er síðan eytt þegar niðurstöður hafa verið birtar og verkefni formlega lokið.

Mikilvægt að taka þátt
Það skiptir félagsmenn og SFR miklu máli að sem flestir taki þátt í könnuninni. Launakönnunin veitir okkur öllum mikilvægar upplýsingar um þau laun og starfskjör sem félagsmenn okkar búa við. Einnig eru þessar upplýsingar mikilvægar í allri kjarabaráttu en á þeim vettvangi er nauðsynlegt að hafa sem best og nákvæmust gögn til að vinna með. Því hvetjum við alla okkar félagsmenn til að taka þátt.

Ánægja með laun
Það dregur úr ánægju með laun þriðja árið í röð og er ánægjan nú svipuð og 2008.
Ríflega 18% svarenda eru ánægðir með launin nú, þeir voru 23% í fyrra og 27% árið þar áður.
Ánægja með laun eykst með hækkandi launum og til samræmis við það sýnir það sig að karlar eru ánægðari með laun en konur og stjórnendur og sérfræðingar eru ánægðari með laun sín en aðrar starfsstéttir.

Sanngirni launa
Félagsmenn telja um 407 þúsund vera sanngjörn laun, en talan var 409 þúsund í fyrra og 393 þúsund í hittið fyrra.
Ef litið er á svörun karla og kvenna má sjá að karlar telja að meðaltali sanngjörn laun vera um 486 þúsund á mánuði og konum finnst sanngjörn laun vera um 376 þúsund á mánuði.
Hlutfallslegur munur á raunverulegum launum og sanngjörnum launum minnkar hjá körlum, en stendur í stað hjá konum.

Staða heimilanna lakari en í fyrra
Í könnun SFR fyrir ári var spurt um fjárhag heimilisins og svo var einnig gert nú. Í ljós kemur að þeim félagsmönnum SFR fjölgar sem nota sparifé til að ná endum saman eins og sjá má á myndinni hér að neðan. Samkvæmt niðurstöðum könnunarinnar er það nú rúmlega þriðjungur heimila félagsmanna SFR sem notar sparifé til að ná endum saman eða safnar skuldum.

Á myndinni má einnig sjá samanburð við stöðu heimilanna í landinu skv. könnun Capacent í desember 2010 en myndin sýnir að staða heimila félagmanna SFR er þó nokkuð lakari en meðal almennings á þessum tíma. Verst er staðan hjá fólki á aldrinum 35 til 44 ára en þar er hlutfall þeirra sem safna skuldum hæst. Fjárhagur heimilisins tengist einnig skýrt launakjörum þannig að því lægri sem launin eru, því fleiri ganga á sparifé sitt og/eða safna skuldum.

Staða á vinnumarkaði, nokkur atriði
• Því eldra sem fólk er, því minna gerir fólk til að styrkja stöðu sína.
• Því meiri menntun sem fólk hefur, því meira gerir fólk til að styrkja stöðu sína.
• Því skemmri starfsaldur, því meira gerir fólk.
• Konur velja frekar “Sjálfstyrkingu” en karlar. Karlar nefna frekar “námskeið / þjálfun á mínu starfssviði”.
• Eldra fólk nefnir frekar “námskeið / þjálfun á mínu starfssviði” – yngra fólk nefnir frekar “nám með vinnu” eða “hefja fullt nám”.

Flestir telja starfsöryggi sitt svipað í dag og það var fyrir ári eða um 71%. Aðeins fækkar í hópi þeirra sem telja öryggið minna og þeim fjölgar lítillega sem telja það meira.

Mynd 1. Telur þú starfsöryggi þitt vera meira, minna eða svipað og það var fyrir ári?

Vinnutími fólks í fullu starfi helst óbreyttur frá því fyrir ári, en hefur dregist lítillega saman frá 2007.

Vinnutími fólks í fullu starfi mælist lengstur meðal gæslu-, lager- og framleiðslustarfa eða rúmlega 46 tímar á viku en stystur er hann hjá skrifstofufólki.

Mynd 1. Þróun vinnutíma fólks í fullu starfi eftir kyni.

Launakönnun SFR og St.Rv. er unnin í samstarfi við VR, eins og fram hefur komið. Það þýðir að félagsmenn stéttarfélaganna þriggja fá senda samskonar spurningalista frá Capacent Gallup sem vinnur könnunina.

Félagsmenn VR starfa á almennum markaði en félagsmenn SFR hjá ríki, sjálfseignarstofnunum og opinberum fyrirtækjum og félagsmenn St.Rv. hjá Reykjavíkurborg, Akraneskaupstað og fleiri opinberum fyrirtækjum og stofnunum.
Könnunin leiðir í ljós nokkurn mun á félögunum eins og sjá má af töflu með samanburðinum hér að neðan.

Launamunur á milli almenna og opinbera markaðarins eykst
Niðurstöður könnunarinnar sýna að heildarlaun hækka meira hjá VR eða um 4,5% á milli ára meðan laun SFR félaga hækka að meðaltali um 1%. Launabilið milli þessara tveggja félaga eykst því heldur á milli ára annað árið í röð og er nú 19% að teknu tilliti til kyns, aldurs, starfsaldurs, vinnustunda, starfstétta, menntunar og vaktaálags. Í krónum talið var munurinn á meðalheildarlaunum VR og SFR í fyrra 97 þúsund á mánuði en í ár er munurinn 112 þúsund á mánuði að meðaltali.

Kynbundinn launamunur stendur í stað hjá VR á milli ára en hann hækkar þó nokkuð hjá SFR á milli ára eða úr 9,9% í 13,2% að teknu tilliti til vaktaálags.
Kynbundinn launamunur mælist minnstur hjá St.Rv. eða um 9,2%. Líkt og á síðasta ári dregur úr ánægju með launakjör bæði hjá VR og SFR.

Lítill launamunur heildarlauna mælist á milli SFR og St.Rv. og félögin samsvara sér einnig töluvert að öðru leyti. Helst kemur munur fram á milli SFR og St.Rv. í menntun félagsmanna en tæp 30% félagsmanna St.Rv. hafa háskólapróf á móti um 10% félagsmanna SFR. Sama hlutfall gildir um VR en um 30% félagsmanna VR er með háskólapróf.

Meðal lífaldur hefur hækkað um 1 ár hjá SFR félögum og starfsaldur sömuleiðis lítillega sem bendir til þess að lítil hreyfing hafi verið á félagsmönnum SFR á milli starfa síðustu 12 mánuði. Hins vegar virðist nokkur hreyfing á félagsmönnum VR en meðal lífaldur VR félaga lækkar á milli ára og sömuleiðis meðal starfsaldur.

Launamunur kynjanna að aukast
Könnunin leiddi í ljós að konur í fullu starfi eru að jafnaði með 24% lægri laun en karlar í fullu starfi.
Meðalheildarlaun karla voru rúmar 394 þúsund krónur en meðalheildarlaun kvenna tæpar 301 þúsund krónur
Þegar tekið hefur verið tillit til aldurs, vinnutíma, starfsaldurs, starfsstéttar, menntunar og vaktaálags stendur eftir 13,2% óútskýrður kynbundinn launamunur (vikmörk +/- 3,9%). Í fyrra mældist kynbundni launamunurinn 9,9% og árið 2009 var hann 11,8%

Hér á myndinni má sjá hvernig kynbundinn launamunur hefur mælst á síðustu árum.

Launaþróun
Meðalgrunnlaun SFR félaga í febrúar 2010 voru 273 þúsund og meðalheildarlaunin 325 þúsund á mánuði.

Grunnlaun
Meðaltal grunnlauna í könnuninni nú eru 273 þúsund krónur fyrir fullt starf í febrúar 2010.
Meðalgrunnlaun SFR félaga hækkuðu því um rúmar 7 þúsund krónur frá því í könnuninni fyrir ári, sem er tæp 3% hækkun. Grunnlaun kvenna og karla hækkuðu álíka mikið. Karlar hækkuðu um 2,7% en konur um 2,8%. Þróunin nú er ólík þeirri sem var fyrir ári þegar grunnlaun kvenna hækkuðu mun meira en grunnlaun karla.

Heildarlaun
Helstu niðurstöður könnunarinnar sýna að heildarlaun SFR félaga hækkuðu um tæpar 5 þúsund krónur frá því í könnuninni fyrir ári. Þetta er tæp 2% hækkun. Meðaltal heildarlauna í könnuninni nú voru 325 þúsund krónur fyrir fullt starf í febrúar 2010. Þess má geta að kostnaður vegna kjarasamningsbundinna launahækkana á árinu 2009 var metinn um 1%, sem þýðir að hækkun umfram kjarasamning á þessu ári er sáralítil.

Heildarlaun karla hækka - laun kvenna standa í stað
Heildarlaun kvenna hækkuðu minna en heildarlaun karla, eða um 0,5% og eru tæp 298 þúsund. Laun karla hækkuðu um 3,8%, úr 378 þúsundum í 393 þúsund. Þetta er viðsnúningur frá því fyrir ári, þegar laun karla stóðu í stað milli ára, en þá hækkuðu konur um 7,4% á milli áranna 2008 og 2009.

Helsta skýring á meiri hækkun heildarlauna karla en kvenna er að aukagreiðslur til karla hækkuðu meira en aukagreiðslur til kvenna á milli ára. Einkum hækka greiðslur vegna yfirvinnu hjá körlum, en laun kvenna fyrir yfirvinnu lækkuðu milli ára. Þrátt fyrir að bæði körlum og konum sem fá greidda yfirvinnu fækki, fækkar konum sem fá yfirvinnugreiðslur meira en körlum á milli ára. Þessi þróun veldur því að heildarlaun karla hækka en heildarlaun kvenna standa því sem næst í stað á milli ára.

Launaþróun
Í launakönnuninni nú kemur fram að 24% félagsmanna voru með heildarlaun undir 250 þúsund krónum á mánuði. Í fyrra voru um 23% félagsmanna með laun undir 250 þúsund á mánuði og 2008 voru það 35% félagsmanna SFR sem höfðu minna en 250 í heildarlaun á mánuði.

Þegar fjöldi þeirra sem hafði yfir 450 þúsund í laun á mánuði er skoðaður má sjá að árið 2008 voru það 9,2% félagsmanna, árið 2009 voru það 8,8% félagsmanna og nú 2010 eru 10,4% félagsmanna sem hafa laun yfir 450 þúsund á mánuði. Þetta árið fjölgar þeim lítillega sem hafa laun undir 250 þúsund á mánuði og einnig fjölgar þeim lítillega sem hafa yfir 450 þúsund í mánaðarlaun.

Hæstu og lægstu launin
Ef litið er til þeirra sem lægst hafa launin má sjá að 5% félagsmanna hafa 184.000 kr. eða minna á mánuði í grunnlaun og 198.000 kr. eða minna í heildarlaun. 5% efstu höfðu nú í febrúar meira en 487.000 kr. í grunnlaun og meira en 581.000 kr. í heildarlaun. Laun þeirra 5% efstu hafa því að meðaltali lækkað um 5% síðan í fyrra. Athygli vekur að bæði lægsti og efsti hóparnir hækka meira en meðallaunahópurinn.

Launamunur á milli þeirra launahæstu og launalægstu
Bilið á milli þeirra sem hafa hæstu launin og þeirra sem hafa lægstu launin stendur hlutfallslega í stað á milli ára.
Í fyrra og nú árið 2010 höfðu þeir hæst launuðu að meðaltali um 2,94 sinnum hærri heildarlaun á mánuði en þeir lægst launuðu. Þegar krónutalan er skoðuð eykst bilið hins vegar en í fyrra munaði að meðaltali um 365.000 þúsund á þessum hópum. Nú munar um 381.000 þúsund að meðaltali á mánuði á milli 5% efstu og 5% lægstu.

Launaþróun einstaka starfsstétta
Ef skoðaðar eru einstakar starfsstéttir varð mest hækkun heildarlauna í hópi „skrifstofufólks við afgreiðslu" eða 3%.

Laun efir starfsstéttum
Almennt er lítil breyting á launum milli ára innan starfsstétta. Ef skoðaðar eru einstakar starfsstéttir varð mest hækkun heildarlauna í hópi „skrifstofufólks við afgreiðslu" og „sölu- og afgreiðslufólks", eða um 3%. Í fyrri hópnum eru gjaldkerar og móttökuritarar, símavarsla og önnur skrifstofustörf í bland við afgreiðslu. Í þeim síðari eru bæði sérhæfð og almenn sölustörf. Hækkun annarra starfsstétta var minni. Lækkun varð á heildarlaunum skrifstofufólks.

Launamunur milli SFR og VR eykst, og er nú 18%
Launakönnun SFR er unnin í samstarfi við VR. Það þýðir að félagsmenn beggja stéttarfélaga fá senda sams konar spurningalista frá Capacent Gallup sem vinnur könnunina. Félagsmenn VR starfa á almennum markaði en félagsmenn SFR hjá ríki, sjálfseignarstofnunum og opinberum hlutafélögum. Samanburðurinn á félögunum hér til hliðar leiðir þó nokkurn mun í ljós. Niðurstöður könnunarinnar sýna að launamunur á milli opinbera geirans og hins almenna eykst á milli ára. Þegar tekið hefur verið tillit til kyns, aldurs, starfsstéttar, starfsaldurs, vinnutíma, vaktaálags og menntunar, er munurinn á heildarlaunum félagsmanna SFR og VR 18%, VR félögum í vil. Í könnuninni í fyrra var munurinn 15% og 20% árið þar á undan.

* Að teknu tilliti til aldurs, vinnutíma (fjölda vinnustunda á viku), starfsaldurs, starfsstéttar og menntunar.
** Að teknu tilliti til aldurs, vinnutíma (fjölda vinnustunda á viku), starfsaldurs, starfsstéttar, menntunar og vaktaálags.

Í töflunum má sjá að heildarlaun síðasta árs hækka meira hjá VR, eða um 5% á milli ára, á meðan laun SFR félaga hækka að meðaltali um 2%. Launabilið á milli félaganna eykst því á milli ára, eftir að dregið hafði lítillega úr því í fyrra. Kynbundinn launamunur stendur þó í stað á milli ára hjá VR. Hjá SFR lækkar hann á milli ára, úr 12,7% í 9,9% að teknu tilliti til vaktaálags.[1] Félagsmenn VR eru að meðaltali yngri en félagsmenn SFR. Meðalaldur hefur hækkað um eitt ár hjá báðum félögum og starfsaldur sömuleiðis um tæpt ár, sem bendir til þess að í báðum félögunum hafi lítil hreyfing verið á starfsmönnum síðustu 12 mánuðina. Einnig dregur úr ánægju með launakjör hjá báðum félögunum, en töluverður munur er þó á þeim þætti VR í vil, enda meðallaunin hærri.